Yılmaz Özdil: Viyana'yı becerememiştik, Efes'i kuşattık; gerisi hallolur artık!
Unesco Dünya Mirası Listesi'nde yer alan İzmir'deki Efes Antik Kenti'nde yapılan 'yemekli' organizasyon düzenlenmişti.
Unesco Dünya Mirası Listesi'nde yer alan İzmir'deki Efes Antik
Kenti'nde yapılan 'yemekli' organizasyon bir tepki de Sözcü yazarı
Yılmaz Özdil'den geldi. Özdil Efes Antik Kenti'nde bahsettiği
yazısında, "Dış duvarında, dört girintide dört kadın heykeli var.
Orijinalleri Viyana'da bulunan bu dört tanrıça, sophia'yı,
episteme'yi, ennoia'yı ve arete'ye temsil ediyor. Yani… Bilgeliği,
bilgi'yi, akıl'ı, erdem'i simgeliyor" dedi. "Aspendos'ta nişan,
Çatalhöyük'te kına gecesi, Hattuşaş'ta nikah, Göbeklitepe'de düğün,
Zeugma'da sünnet, Truva atıyla sünnet çocuğuna fayton turu…"
söylemini dile getiren Özdil, "Viyana'yı becerememiştik, Efes'i
kuşattık, gerisi hallolur artık" ifadesini kullandı.
Yılmaz Özdil'in Sözcü'de "Sophia, episteme, ennoia,
arete" başlığıyla yayımlanan yazısı şöyle:
Efes antik kentini tee 1893'den beri, iğneyle kuyu kazar gibi,
Avusturyalılar günışığına çıkarıyor.
Ordinaryüs profesör Otto Bendorf, Efes kazılarına başladığında, bu
topraklarda henüz padişahlık vardı, bizim başımızda zat-ı şahane
Abdülhamid han hazretleri oturuyordu, ne zamandan beri kazdıklarını
düşünün gari.
*
Efes 2 bin 300 yaşında… Milattan önce 6 bin yılına, cilalı taş
devrine uzanan izleri var. Biz Türklerin Roma'ya yaptığımız bayram
tatili seyahatinden sonra “ay şekerim muhteşemm” diye anlata anlata
bitiremediğimiz Colloseum, Efes'in yanında anca kümes olur.
*
Ama… Antik mantik işler bizim açımızdan antin kuntin işler olduğu
için, umurumuzda bile olmadığı için, Avusturyalılar bizim yerimize
Efes kazılarını yürütebilmek amacıyla, tee 1898'de Avusturya
Arkeoloji Enstitüsü'nü kurdular.
*
Avusturya-Macaristan imparatorluğu yıkıldı, Osmanlı imparatorluğu
ortadan kalktı, cumhuriyetler ilan edildi, birinci dünya savaşı,
ikinci dünya savaşı, bana mısın demediler, Efes kazılarına devam
ettiler.
*
Avusturya Efes Dostları Derneği kurdular. Sponsorlar buldular,
Avusturya'nın Bank Austria, Credit Ansfalt, Onau, Evn, Kallgerbau,
Österreichische Lotterien, Rzb, Siemens, Strabag, Metellbaulber,
Generali, Obb, Vatech gibi firmaları para verdi, kazıları finans
etti.
*
Viyana'da Efes Müzesi açtılar.
Avusturya Bilimler Akademisi'ni seferber ettiler.
Çocukluğumdan beri sabırsızlıkla beklediğim, kazılarını adeta
santim santim takip ettiğim “yamaç evleri”ni hizmete açtılar,
üstünü özel bir malzemeyle kaplayıp, arkeoloji mabedine çevirdiler,
ağustosun 50 derecelik güneşinde bile püfür püfür gezilmesini
sağladılar.
Yangından korumak için itfaiye aracı bile hibe ettiler.
*
Biz bu arada, Efes'e gelen turistleri kazıkladık, beş para etmez
plastik laga lugaları hatıra eşya diye kakaladık, kıçıkırık fayton
turuna Ferrari parası aldık, bize göre yabancı turistlerin hepsi
orospu olduğu için, elalemin kadınlarına kızlarına sarkıntılık
ettik, eşşek yükü bilet parası kesmemize rağmen, girişteki
tırışkadan tuvalet kulübesini bile zor koyduk, oraya bırakılandan
başka bi boka da yaramadık.
*
Avusturyalılar sayesinde her yıl 2 milyon kişiyi mıknatıs gibi
kendine çekiyor Efes… Sadece arkeolojik değil, jeolojik, coğrafik,
botanik ve antropolojik araştırmalar da yapıyorlar. Mesela, Efes
bölgesinin milattan önce 8'inci yüzyılda sahip olduğu bitki
örtüsünü, Avusturyalılardan öğrendik. Karotlu sondajları sayesinde,
milattan önce 1630 yılında teee Santorini adasında meydana gelen
yanardağı patlamasına ait küllerin izine ulaştık. Romalıların
bağcılık, şarapçılık yöntemlerini bulduk.
*
Bayrak yarışı misali, bugüne kadar 200'e yakın Avusturyalı
arkeolog, Efes'te çalıştı. Kazı başkanlığını 2010 yılından beri
Sabina Ladstatter yürütüyor. Türkiye'de lütfedilip haber bile
yapılmadı ama… Sabina Ladstatter, 2011 yılında Avusturya'da “yılın
bilim insanı” seçildi.
*
Türkiye'ye ne zaman Avusturya cumhurbaşkanı veya başbakanı gelse,
mutlaka Efes'i ziyaret eder. Antarktika hariç, dünyadaki bütün
ülkelere gezmeye giden bizimkilerin ise, henüz Efes'e gittiği
görülmedi.
*
Efes antik kenti, Avusturyalıların bu müthiş gayreti sayesinde,
2015 yılında, Unesco Dünya Kültür Mirası listesine girdi, tescil
edildi.
1893'ten beri 122 yıldır sürdürülen çabalar neticesinde, Efes antik
kenti, hem Türkiye'ye kazandırıldı, hem dünyaya kazandırıldı.
*
E teşekkür etmeden olmaz tabii!
*
Dünyanın bütün milletleriyle papaz olan sayın hükümetimiz, dünyada
hiçbir milletle kavgalı olmayan Avusturya'yla bile bozuşmayı
başardı.
*
Şak…
Avusturya'ya kıllık olsun diye, Efes'teki arkeolojik çalışmalar
durduruldu!
*
Kültür bakanlığı yetkililerimiz Efes'e gitti, Sabine Ladstatter
başkanlığındaki Avusturya arkeoloji ekibini kovdu, kazı evi
boşaltıldı.
*
Ve…
Dünya kültür mirası, düğün salonu yapıldı iyi mi!
*
Celsus kütüphanesinin önüne masaları dizmişler, plastik
sandalyeleri perdelik kumaşla giydirmişler, her tarafından sakillik
akıyor.
Neymiş efendim, düğün yaptırmıyorlarmış da, yemekli organizasyon
yaptırıyorlarmış filan…
Utanmadan kiralama tarifesi bile koymuşlar, antik tiyatro 70 bin
lira, Celsus kütüphanesi 30 bin lira, liman caddesi 30 bin lira,
Odeon 25 bin lira.
*
Celsus kütüphanesi dediğin, 2 bin yıllık… 25 yılda inşa edildi. El
yazması 14 bin rulo, papirüs ve parşömen barındırıyordu. Sadece
boyutlarıyla değil, ergonomik tasarımıyla da dünyada eşi benzeri
yok. Sütunlarını ve sütunbaşlarını öyle yerleştirmişler ki,
perspektif veriyor, olduğundan çok daha yüksek görünüyor. Dış
duvarında, dört girintide dört kadın heykeli var. Orijinalleri
Viyana'da bulunan bu dört tanrıça, sophia'yı, episteme'yi,
ennoia'yı ve arete'ye temsil ediyor. Yani… Bilgeliği, bilgi'yi,
akıl'ı, erdem'i simgeliyor.
*
2 bin yıllık imbikten süzülmüş bilgelik, bilgi, akıl, erdem…
30 bin liraya kiralıyorsun!
*
Antik tiyatro, 24 bin kişilik kapasitesiyle dünyanın en büyük açık
hava tiyatrosu… At nalı biçimindeki oditoryumu, içbükey kesite
sahip, bu özelliğiyle akustik ve optik kusurları örtüyor. 70 bin
lira fiyat biçmişler.
Meselenin dünya kültür mirası tarafını boşverdim, bu ebatta düğün
salonunu, Ümraniye'de bile 70 bin liraya vermezler birader!
*
Liman caddesi, iki yanı sütunlu, mermer döşeli, 20 metre
genişliğinde, 600 metre boyunda, uçak indirirsin… 30 bin lira.
*
Odeon, demokrasinin kökeni, bildiğin meclis salonu… 1400 kişilik…
Demokrasiden bahsederken mangalda kül bırakmayan arkadaşlar, en
ucuz fiyatı meclis salonuna biçmişler. 25 bin liraya
bırakıyorlar.
*
Demem o ki…
Hiç kafası çalışmıyor şu Avusturyalıların.
*
Aspendos'ta nişan, Çatalhöyük'te kına gecesi, Hattuşaş'ta nikah,
Göbeklitepe'de düğün, Zeugma'da sünnet, Truva atıyla sünnet
çocuğuna fayton turu…
Viyana'yı becerememiştik, Efes'i kuşattık, gerisi hallolur artık