SABAH OKUR TEMSİLCİSİ YAVUZ BAYDAR, SALİH MEMECAN'IN O KARİKATÜRÜNE NASIL BAKIYOR?
Sabah gazetesinin okur temsilcisi Yavuz Baydar, Salih Memecan'ın CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nu dansöz olarak çizdiği karikatürünü değerlendirdi.
Memecan’a eleştiri
Konu, karikatür.
Salih Memecan’ın 1 Kasım tarihli karikatürü, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nu "kıvırtma" kavramı üzerinden bir dansçı olarak hicvetmekteydi.
Biraz da Hürriyet köşe yazarı Oktay Ekşi’nin istifasına yol açan gerginlik nedeni ile, Memecan normal şartlarda aldığı tepkinin üzerinde eleştiriye hedef oldu.
Övgü dolu iki tanesi hariç, okurların sert tepkisi "ne hakla bunu böyle çizersin?" noktasında yoğunlaştı.
Bir okur ise "buna benzer bir karikatürü Başbakan için çizmesini" önerdi.
Bu konuda benden değerlendirme beklentisi de var.
Karikatürist bir yorumcudur. Karikatür de yorum. Bu şu demektir: Kişisel siyasi tercihleri gazetenin editoryal temayülü ile örtüştüğü ölçüde, karikatüristler köşe yazarları gibi değerlendirilmelidir.
"Gibi" kelimesi önemli. Çünkü başyazı veya siyasi yorum köşesi ile karikatürü aynı sepete koymak da yanlıştır.
Siyasi analiz veya kanaat içeren köşeler, ciddiyet kriteri üzerinde gelişir. Böylesi köşelere seviyesizlik (hakaret, küfür, aşağılama, iftira vb) girdiği ölçüde bunların ciddiyeti, dolayısıyla güvenilirliği azalır veya ortadan kalkar.
Karikatür de içeren mizah ise farklı kriterlere dayanır.
Bir siyasi köşe yazısı ne kadar ciddi olmalı ise, karikatür o kadar deli dolu, hayale açık ve "serbest" olmalıdır.
Mesela imzasız başyazı veya şahsa ait köşe yazılarında titizlenen Batı gazeteleri karikatüristlerinin ellerini tutmazlar.
(Tabii kendi editoryal/siyasi çizgilerine uygun karikatüristleri istihdam ederler.)
Mizahçıya kimse ayar veremez. Şu veya bu siyasi duruşta diye bir karikatüriste kızabilirsiniz (mesela Leman gibi dergilerin anti-iktidar çizgisine kızanlar çok), Memecan’ı veya Lemancıları mizahta "selektif" olmakla eleştirebilirsiniz, ama onları seçtikleri konu ve üslupları nedeniyle eleştirmek varlık nedenlerini ortadan kaldırmaya çalışmaktır.
Mizahın birkaç kırmızı çizgisi vardır: Özel hayatın gizliliğine saygı; dil, din, ırk, milliyet ve inançlara saygı; iftira ve hakaretten uzak durmak.
Memecan TV’de kendisini savunurken "ben mizahımı bu tercihe oturtuyorum" dedi.
Buna saygı duyulur; ama tercih alanı okurların meşru eleştirilerine de açık kalacaktır.
Yavuz Baydar/Sabah
