RTÜK İŞİ ABARTTI! SİGARA KARŞITI DİZİYE NASIL CEZA KESTİ?

İşte, Can Dündar'ın yazısı...

Bizim televizyonların montaj servislerinde çalışan arkadaşlar tabir caizse kafayı yemek üzere... Bu serviste bazı montajcıların tek görevi "görüntü buzlamak"...
Yani filmlerdeki sigara görüntülerine buz efekti koymak...
Öyle zahmetli bir iş ki bu...
Diyelim filmde adam sigarasını masadan alıyor, yakıyor ve kül tablasına koyuyor. 30 saniyelik
sekansta hareket eden o sigaranın buzlanması en az yarım saatlik iş...
"Mad Men" gibi dizilerde sürekli sigara içildiğini düşünürseniz 24 saat yayın yapan bir kanalda "buzlama" işinin nasıl bir eziyet olduğunu daha iyi anlarsınız.
Yasak, haber kanalları için de geçerli...
Diyelim bir röportaj sırasında arka planda görünen biri sigara içiyor; onu da buzlamak zorundasınız.
Sonuçta buzlaya buzlaya, hemen her ekranda, gezinen buzlar altından hababam tüten dumanlar gibi bir çirkinlik oluşuyor.
Doğuş grubu televizyonları hem "tüten buz" çirkinliğini gidermek hem de herhalde yasakla dalga geçmek son haftalarda sigara yerine çiçek konduruyor. RTÜK Başkanı bu uygulamayı beğenmiş.
Ülkenin halini belgelemek için geçen haftadan bir sahne aktarayım:
CNBC-e'de kaçırmadan izlediğim "24" dizisi... Uranyumdan kitlesel silah üreten bir silah tüccarı var. Bir sahnede belinden silahını çekip uranyumu ele veren öz oğlunu öldürüyor. Dizide sigara içen adam ise ağzında çiçekle geziyor.
Adam vurmak serbest, sigara buz... Silah üret, kokain çek, eroin şırıngala, viski iç, oğlunu öldür ama tüttürme!Daha doğrusu tüttür ama gösterme!
Yasağı RTÜK uyguluyor ama ceza için asıl sıkıştıran Sağlık Bakanlığı...
Dayanak, 1996'da çıkarılan ama son iki yılda yenilenerek uygulamaya konan bir yasa: "Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun..." 3. maddenin 6. fıkrası diyor ki: "Televizyonlarda yayınlanan programlarda, filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamaz, görüntülerine yer verilemez."
Kuralı ihlal eden kanallara 50 bin lira para cezası kesiliyor.
Mahkemede itiraz etmeyip de peşinen razı olanlar 35 bin lira ödüyorlar.

47 kanala 2 trilyon ceza
Yasanın çıkmasından bu yana geçen iki yılda toplam 47 kanala sigara gösterdiler diye 2 milyon lira ceza kesildi.
Kimler yok ki ceza yiyenler arasında: Tenten... "Family Guy" adlı çizgi
film... "Coco Chanel" filmi... En son Humphrey Bogart, "Casablanca" filmindeki sigaralar yüzünden Gold Max'e ödetti 50 bin lirayı...
Bizim "Mustafa" filmi Kanal D'de "buzsuz" yayınlandı. Atatürk'ün sigarasına da ceza kesildi mi; bilmiyorum.

Sigara karşıtı diziye de...
RTÜK'ün çok komik kararları var... İşte biri:"CNBC-e'de yayınlanan 'Aliens In America' adlı dizinin sigara bağımlılığı sorunu yaşayan kahramanı Raja ile Amerikalı aile arasındaki mücadelenin konu edildiği bölümünde sigara olgusu ve bağımlılığının kötü bir şey gibi sunulmasına rağmen, çoğu enstantanede sigaranın kendisinin, içilme görüntülerinin ve
sigara paketi görüntülerinin kapatılmaksızın yayınlandığı belirlenmiştir.50 bin lira para cezasına..."
Yani sigara karşıtı bir film var ama bunu sigara gösterip yaptığı için (yani sigara yerine mesela saat koymadığı için!) cezaya çarptırılmış.

Gözler Yargıtay'da
Nereden tutmalı? Yönetmene saygısızlık... Sinemaya ihanet... Çocukların zekasına hakaret... Seyirciye eziyet... Kanallara değnek...
Ceza o kadar manasız ki, RTÜK Başkanı bile savunmadı. "Ben de eleştiriyorum ama yasayı uygulamak zorundayız" dedi. Başbakan'ın bu konudaki katı tutumunu hatırlattı. Yasanın yasak çıkmadan önce yaratılmış eserlere uygulanmaması gerektiğini söyledi. Bu konuda hukuki bir inceleme sürüyor...
Söz ettiğim Tenten kararına yapılan itirazı değerlendiren Ankara 4. Sulh Ceza Mahkemesi, yasadan önce çekilen filmlere bu yasağın uygulanamayacağına hükmetti.
RTÜK, Başkan'ın karşı görüşüne rağmen karara itiraz etti. Dosya Yargıtay'a gitti. Yargıtay "Evet, karar geriye yürümez" derse, en azından Humprey Bogart ve Tenten kurtulmuş olacak.

Lisa Simpson'a ceza
İbretlik bir RTÜK kararından satırlar...Ceza konusu: "Simpsons çizgi filmi"...
"Lisa Bale Akademisi'nde eğitime başlar. Ancak bale sınıfındaki arkadaşlarının sigara içmesi yüzünden kendisi de pasif içici olarak bağımlı hale gelir. Bu senaryo içerisinde sigara paketleri, sigara dumanı, elinde sigara olan karakterlerin bulunduğu görülmüştür.
Diyaloglarda ise;'Bak! Herkes sigaranın ateşli geceler için iyi bir tercih olduğunu bilir, ama içenler zavallıdır.'Lisa Simpson! Sigara zamanı! Sigara içmek bana tiyatro eserleri yazarken ve mayonezi icat ederken enerji vermişti. Bizimle birlikte tüttür' gibi ifadeler yeralmıştır.
Başka bir sahnede ise bale yapan çocuk, duvardaki saate bakınca o anda saatin akrep ve yelkovanını dumanı tüten sigara olarak görmektedir. Saati belirtirken de;
'Büyük sigara 9'a gelince' ifadesini kullanmaktadır.
Bale molasında bahçeye çıkan Lisa, orada sigara içenleri görünce yerde yanan atılmış sigarayı 'Sigara içmeye ihtiyacım var' diyerek ağzına götürmekte, bu sırada bir yetişkin elinde silahla gelip Lisa'nın ağzına götürmekte olduğu sigarayı yere atarak ayağı ile üzerine basmakta ve elindeki silahla sigaraya ateş edip 'Bu ülkede sigara almanın bu kadar kolay olduğuna inanamıyorum' sözleriyle duygularını dile getirmektedir.
Sözkonusu çizgi dizide zaman zaman olumlu mesajların da verildiği görülmekle birlikte dizinin bu bölümünde sigara paketlerinin, elde tutulan sigaraların ve yoğun duman sahnelerinin sık sık ekrana geldiği tespit edilmiştir. 50 bin lira para cezasına...
İmza RTÜK Hukuk Müşaviri..."