Radikal yazarından kritik soru: Rıza Sarraf ne 'ihraç' etti?

Radikal ekonomi yazarı Uğur Gürses, Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Zeybekci eliyle “ihracat ödülü” verilen Rıza Sarraf’ın nasıl bir ihracat yaptığının izini istatistiklerde sürdü.

MADEM İRAN’A ALTIN TİCARETİ YASAKLANDI, SARRAF NE İHRAÇ ETTİ?

ABD ve Avrupa Birliği’nin Mart 2012 itibarıyla uluslararası döviz transfer sistemi Swift üzerinden İran’a veya İran’dan diğer ülkelere para transferini yasakladığını, ardından altın biçiminde transfer yapılmasına da kısıtlama getirdiğini hatırlatan Gürses, ABD’nin altın transferini engellemek için Temmuz 2013 itibarıyla İran’a altın ihracatını da yasakladığını vurguladı.

Gürses bu hatırlatmalar ışığında 2013 ortasından sonra İran’a altın transferi yasaklandığına göre Sarraf’ın 2014 yılına ait “ihracat” ödülünü hangi ihracatla hak ettiğini sordu.

Bu sorunun yanıtını TÜİK istatistiklerinde arayan Gürses, yazısında şu bulguları paylaştı:

Sayılara baktım. TÜİK verilerine göre; bu defa 2014 yılında İran’a mücevher ihracatı patlaması olmuştu. 2012 ve 2013’de sırasıyla 12 ve 17 milyon dolarlık mücevher ihracatı yapılan İran’a 2014’te 818.5 milyon dolarlık mücevher ihracatı yapılmıştı.
Peki, Türkiye’nin ihracatı artmış olamaz mıydı? 2012’de toplam 2.7 milyar dolarlık, 2013’de ise 3.4 milyar dolarlık mücevher ihracatı yapan Türkiye, 2014’de tam olarak 4.3 milyar dolarlık ihracat yapmıştı. Bunun anlamı şu; 2013’de İran’a neredeyse hiç mücevher ihracatı yapılmazken, 818 milyon dolara zıplıyor, bu zıplama kadar da Türkiye’nin toplam mücevher ihracatı artıyordu.
Türkiye, mücevher ihracatını 2014’te 2013’e göre yüzde 27, 2012’ye göre ise yüzde 63 artırıyordu.
Sektör şampiyonu olup ödül aldığına göre, bu ‘ihracat’ artışında Rıza Sarraf’ın rolü olduğu çok açık.

İKİ OLASILIK...

Gürses birden bire İran’a 1 milyar dolarlık işlenmiş altın (mücevher) gitmeye başlaması konusunda iki olasılık bulunabileceğini belirterek şunları yazdı:

İki olasılık var; biri petrol parasının mücevher biçiminde İran’a ödeniyor olması olasılığı. Ancak bunun teknik kısıtları olduğunu da hesaba katmak gerekir. Seri biçimde standart bir mücevher gitse bile Türkiye’deki imalathanelerin mücevher işleme kapasitesinin bir yılda yüzde 30, iki yılda yüzde 63 artarak ilave 1 milyar dolara yakın yüklü bir altın işlemesi yapmış olmaları mümkün mü?
İkinci olasılık, giden altınların ‘farklı’ bir istatistik kodu altında ihraç edilmiş gibi gösterilmiş olması olasılığı. Umarız öyle değildir.

TİM KİME ÖDÜL VERDİ?

Gürses bu veriler ışığında, Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin sektöründe en fazla “ihracat yapan” isim olduğu gerekçesiyle, bakanlar eliyle ödül verdiği Sarraf’ın ne “ihraç ettiğini” sorgulayarak şöyle devam etti:

Eğer Türkiye, hangi mücevher formundadır bilmiyorum, İran’dan yaptığı enerji ithalatının parasını şimdi de ‘mücevher’ ile ya da ‘mücevher kodu altında’ ödüyorsa ki öyle ise bunların dövizi gelmiyor demektir, ihracatçıların örgütü ne demeye ‘ihracat şampiyonu’ diyerek kabine üyelerinin eliyle ödül vermektedir? Öyle ya ihracatçılara ödül vermenin bir açısı var; ülkeye döviz kazandırıyorlar. TİM, ithalat bedelini altınla ödeyene ödül vermiş oldu.
Gürses yazısının sonunda İran’a yönelik aylık bazda mücevher ihracatının grafiğini paylaşarak, 2015 başında “ihracatın” aniden kesildiğini gösterdi.