NOBEL EDEBİYAT ÖDÜLÜ SÜRREALİST ŞAİRİN OLDU

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, Stockholm’de bugün düzenlenen basın toplantısında, İsveçli şair Tomas Tranströmer’in bu yıl Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazandığını açıkladı.

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin bugün İsveç Akademi Salonu'nda Peter Englund tarafından yapılan açıklamada, 2011 yılı Nobel Edebiyat Ödülü'nün İsveçli yazar Tomas Tranströmer'e verildiğini bildirdi. Englund, 'Şair Tranströmer'ün anlatımları bize gerçeğe yeni erişimler sağlar' diyerek, şairin dünyanın en büyük şairlerinden biri olduğunu kaydetti.

Nobel Komitesi, 80 yaşındaki şairin "yoğun ve şeffaf imgeleri aracılığıyla gerçekliğe yepyeni bir yol açtığı için" ödüle layık görüldüğünü açıkladı.

İnsan aklının gizemleriyle ilgili sürrealist eserleri, Tranströmer'e II. Dünya Savaşı'ndan bu yana dünyanın en önemli İskandinav şairlerinden biri olarak uluslararası ün kazandırdı.

Tranströmer, son yıllarda sürekli Nobel Edebiyat Ödülü'nün favorileri arasında gösteriliyordu. Öyle ki gazeteciler, edebiyat ödülünün açıklanacağı günler Tranströmer'in evinin önünde bekliyorlardı.

Şiirleri 50'den fazla yabancı dile çevrilmiş olan İsveçli şair Tomas Tranströmer, çok sayıda yerli ve uluslararası ödül kazandı. Bunlar arasında İtalya'nın klasik şiir ödülü "Premio Nonino" ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin "Büyükayı Ödülü" bulunuyor.

Tranströmer 15 Nisan 1931'de Stockholm'de doğdu. İlköğrenimini Södra Latin School'da yaptı. Stockholm Üniversitesi Edebiyat Bölümü'nde psikoloji ve şiir üzerine öğrenim gördü, 1956'da psikolog olarak mezun oldu. Stockholm Üniversitesi Psikoteknik Enstitüsü'nde ve 1960-65 yılları arasında Roxtuna'da tutuklu gençlere psikolojik danışman olarak görev yaptı. 1960'lı yılların sonuna doğru kendini tümüyle yazmaya ve serbest psikolog, psikolojik danışman olarak çalışmaya başladı. Stockholm yakınlarında Vasteras'ta yaşamaktadır. Balkan ülkeleri, Türkiye, İspanya, Afrika ülkeleri ve A.B.D.'ni gezdi.

Türkçede Tomas Tranströmer

Tranströmer'in Türkçede 'Hüzün Gondolu' ve 'İzmir Saat Üç' kitapları bulunuyor.

YAPITLARI

17 dikter (17 Şiir,1954)
Hemligheter på vägen (Yoldaki Sırlar, 1958)
Den halvfärdiga himlen (Yarı Hazır Gökyüzü, 1962)
Klanger och spår (Tınılar ve İzler, 1966)
Mörkerseende (Karanlıkta Görme/Gece Görüşü,1970)
Stigar (Patikalar, 1973)
Östersjöar (Doğudenizleri,1974)
Sanningsbarriären (Gerçeğin Barikatı, 1978)
Dikter 1954-1978 (Şiirler 1954-1978; 1979)
Det vilda torget (Vahşi Meydan, 1983)
För levande och döda (Yaşamış Olanlar ve Ölüler İçin,1989)
Sorgegondolen (Hüzün Gondolu,1996)
Dikter 1954-1989 (Şiirler 1954-1989;1997)

TÜRKÇEDE TOMAS TRANSTRÖMER

Hüzün Gondolu, Tomas Tranströmer, Çeviri: Gürkan Uçkan, Telos Yayıncılık, İstanbul, 1998
İzmir Saat Üç, Tomas Tranströmer, Çeviri: Gürkan Uçkan, Nokta Yayınları, İstanbul, 2004

ÖDÜLLERİ

1958 The Aftonbladets Edebiyat Ödülü
1966 Bellman Ödülü
1971 Uluslararası Şiir Forumu İsveç Ödülü
1975 The Oevralids Ödülü
1979 Stiftung De Nios Ödülü
1981 Almanya Petrarka Ödülü
1990 Neustadt Uluslararası Edebiyat Ödülü
1990 Stockholm Üniversitesi Onursal Doktora
1991 İsveç Akademisi Nordik Ödülü
1992 Horst Bieneck Ödülü
1996 Ağustos Ödülü
2002 Rotterdam Uluslararası Şiir Festivali
2004 Uluslararası Nonino Ödülü

İZMİR SAAT ÜÇ

Hemen hemen bomboş sokakta az ileride
iki dilenci, birisi tek bacaklı
ötekinin sırtında taşınıyor

durdular - geceyarısı far ışığında
donup kalan bir hayvan gibi -
sonra yürümeye devam ettiler
ve okul bahçesindeki çocuklar gibi çabucak
geçtiler caddeyi öğlen sıcağında
sayısız saatler tıkırdarken uzayda.

Mavi parıldayarak kaydı geçti dubaların önünden,
Kara süründü ve büzüldü, taştan dışarı bakarak,
beyaz bir fırtına olup esti gözlere.
Nalların altında ezilince saat üç
ve karanlık ışık duvarını çalınca
uzandı şehir denizin kapısının ayaklarına
ve parıldayarak akbabanın keskin gözlerinde.

Çeviri: Gürhan UÇKAN

ORHAN PAMUK KİTAPLARI İLK SIRADA

Bu arada İsveç'te Nobel Edebiyat Ödülü alan yazarlar arasında en fazla kitabi satılan yazarın Orhan Pamuk olduğu açıklandı.

İsveç televizyonu SVT'nin internet sitesinde kitapçılardan alınan bilgilere göre, Orhan Pamuk Nobel Edebiyat ödülünü aldığı yıl 2006 yılında sonra yazarın 200 bin adet kitabının satıldığı bildirildi. İsveç'te Orhan Pamuk'un en fazla satan kitapları arasında 'Kar' ile birlikte, 'İstanbul- Hatıralar ve Şehir' başta geliyor. Orhan Pamuk'u diğer Nobel alan yazarlar arasında Perulu Mario Vargas Llosas ile İngiliz Doris Lessing izliyor.

Nobel Edebiyat ödülü alan yazarlar arasında kitabı en az satan yazarın ise İngiliz Harold Pinter ve İtalyan Dario Fo olduğu açıklandı.

Son 50 yılda Nobel Edebiyat Ödülünü kazananlar:
-2010 Mario Vargas Llosa (Peru)
-2009: Herta Müller, Alman
-2008: Jean-Marie Gustave Le Clezio, Fransız
-2007: Doris Lessing, İngiliz
-2006: Orhan Pamuk, Türk
-2005: Harold Pinter, İngiliz
-2004: Elfriede Jelinek, Avusturyalı
-2003: J.M. Coetzee, Güney Afrikalı
-2002: Imre Kertesz, Macar
-2001: V.S. Naipaul, Trinidad asıllı İngiliz
-2000: Gao Şingcien, Çin doğumlu Fransız
-1999: Günter Grass, Alman
-1998: Jose Saramago, Portekizli
-1997: Dario Fo, İtalyan
-1996: Wislawa Szymborska, Polonyalı
-1995: Seamus Heaney, İrlandalı
-1994: Kenzaburo Oe, Japon
-1993: Toni Morrison, Amerikalı
-1992: Derek Walcott, St. Lucia
-1991: Nadine Gordimer, Güney Afrikalı
-1990: Octavio Paz, Meksikalı
-1989: Camilo Jose Cela, İspanyol
-1988: Necip Mahfuz, Mısırlı
-1987: Joseph Brodsky, Rusya asıllı Amerikalı
-1986: Wole Soyinka, Nijeryalı
-1985: Claude Simon, Fransız
-1984: Jaroslav Seifert, Çekoslovakyalı
-1983: William Golding, İngiliz
-1982: Gabriel Garcia Marquez, Kolombiyalı
-1981: Elias Canetti, Bulgaristan asıllı İngiliz
-1980: Czeslaw Milosz, Polonya asıllı Amerikalı
-1979: Odisseus Elitis, Yunanlı
-1978: Isaac Bashevis Singer, Polonya asıllı Amerikalı
-1977: Vicente Aleixandre, İspanyol
-1976: Saul Bellow, Kanada asıllı Amerikalı
-1975: Eugenio Montale, İtalyan
-1974: Eyvind Johnson ve Harry Martinson, İsveçli
-1973: Patrick White, Britanya doğumlu Avusturalyalı
-1972: Heinrich Boell, Batı Alman
-1971: Pablo Neruda, Şilili
-1970: Alexander Soljenitsin, Rus
-1969: Samuel Beckett, İrlandalı
-1968: Yasunari Kawabata, Japon
-1967: Miguel A. Asturias, Guatemalalı
-1966: Shmuel Y. Agnon, Polonya asıllı İsrailli ve Nelly Sachs, Alman asıllı İsveçli
-1965: Mihail Şolohov, Rus
-1964: Jean-Paul Sartre, Fransız (ödülü kabul etmedi)
-1963: Yorgo Seferis, Urla doğumlu Yunanlı
-1962: John Steinbeck, Amerikalı
-1961: İvo Andriç, Yugoslav
-1960: Saint-John Perse, Guadeloupe asıllı Fransız