Murat Bardakçı'dan ilginç iddia! Osmanlı'da fetih kutlamasına neden izin verilmiyordu?

Bu sözlerini "Sultan 2. Abdülhamid'in Sürgün Günleri" isimli kitabına dayandıran Bardakçı, "Meselâ, Sultan Abdülhamid’in 'Rumlar üzülürler' diyerek fethin kutlanmasına izin vermediğini, 1953’teki 500. yıl törenlerine hükümetin 'Yunanistan’ı gücendirmemek' için katılmadığını, İttihad ve Terakki’nin de fethi 11 Haziran’da kutladığını artık hatırlamıyoruz" diye yazdı.

İşte Bardakçı'nın o yazısı:

"Fatih Sultan Mehmed’e aslında neler yaptık, neler.... Hem cenazesini bir köşede unutup kokuttuk, hem de Abdülhamid zamanında İstanbul’un fethinin kutlanmasına izin vermedik!

İstanbul’un fethinin 562. yıldönümü, dün, 1453’ten buyana düzenlenen en parlak törenlerle kutlandı ama kutlamalarla ilgili olarak geçmişte yaşanmış bazı tuhaflıklar çoktan unutuldu... Meselâ, Sultan Abdülhamid’in “Rumlar üzülürler” diyerek fethin kutlanmasına izin vermediğini, 1953’teki 500. yıl törenlerine hükümetin “Yunanistan’ı gücendirmemek” için katılmadığını, İttihad ve Terakki’nin de fethi 11 Haziran’da kutladığını artık hatırlamıyoruz.

Sultan Abdülhamid.

İSTANBUL’un fethinin 562. yıldönümünü dün eski senelere göre çok daha büyük törenlerle kutladık...

Daha doğrusu “Kutlayacağız” demem gerekiyor, zira bu yazıyı yazdığım sırada Yenikapı’da yapılacağı açıklanan kutlamalar henüz başlamamıştı, ama program belli idi ve törenin 1953’teki 500. yıl merasiminden çok daha geniş kapsamlı olacağı görülüyordu.

2003’teki 550. yıldönümü münasebetiyle neler yapmıştık, hatırlar mısınız?

Hiçbirşey! Bu işe ayrılan bütçelerin meblâğları dört bir yana savrulmuş ama ne o sene, ne de İstanbul için daha sonra ilân edilen “Kültür Başkenti” programında ortaya kalıcı hiçbirşey konmamıştı!

Bu seneki kutlama programı gerek boyutları, gerekse de askerî mülkî makamların işbirliğinin getirdiği netice bakımından geçmiş senelereki kutlamalara göre büyük önem taşımaktadır... Zira artık çok az kişi hatırlar yahut bilir ama vakti zamanında İstanbul’un fethinin kutlanması ya yasaktır yahut kutlamalar hükümet düzeyinde değil, belediyeler seviyesinde olmuş ve hükümet “Biz bu işin içinde değiliz” diye resmî açıklama bile yapmıştır.

11 Haziran 1910’da yapılan ilk fetih kutlamasının gazetelerde çıkan haberi.

HÜKÜMET KATILMADI

Önce, bu ikincisinden başlayayım:

1953’te fethin 500. yıldönümü idi, İstanbul’da çok daha öncesinden hazırlıklar yapılmış, fetih ve Fatih ile ilgili kitaplar çıkartılmış, kuşatma sırasında şehid olan askerlerden bazılarının mezarları bulunup restore edilmiş ve Fatih Sultan Mehmed’in gündemde olması için büyük çaba gösterilmişti. Ama bütün bu faaliyetleri üniversiteler, dernekler ve gönüllüler yapmıştı; hükümet işin içerisinde yoktu, zira fetih kutlamalarının resmî bir şekil alması hâlinde ilişkilerimizin düzelmeye başladığı Yunanistan’ın “rencide olabileceğinden” endişe ediliyordu.

Hükümet, işte bu yüzden 29 Mayıs 1953’teki kutlamalara resmen iştirak etmeyeceğini duyurdu, kararından Yunanistan’ı da haberdar etti ve Yunan hükümeti de memnuniyetini bildirdi! Zamanın başbakanı Adnan Menderes, törenler sırasında Ankara’da kalacak, hemen ertesi günü de İngiltere Kraliçesi İkinci Elizabeth’in tahta çıkış törenine katılmak bahanesi ile yanına Dışişleri Bakanı Prof. Fuad Köprülü’yü alarak Londra’ya gidecekti...

Fatih Sultan Mehmed.

Ve, konunun asıl önemli tarafı:

Sultan Abdülhamid zamanında İstanbul’un fethinin kutlanması diye birşey sözkonusu değildi, zira hükümdar “Rum vatandaşların hislerinin rencide olabileceği” gerekçesi ile kutlamalara izin vermiyordu...

Bunu, Abdülhamid’in tahttan indirilmesinden sonra senelerce doktorluğunu yapan ve hükümdarın kayda geçmiş “gerçek” sözlerinin yeraldığı tek eser olma kimliği taşıyan Âtıf Hüseyin Bey’in notlarından öğreniyoruz...

Dr. Âtıf Hüseyin Bey, Abdülhamid ile sohbetlerini kaydettiği, Prof. Metin Hülâgü’nün yayına hazırladığı ve Pan Yayıncılık tarafından 2003’te yayınlanan “Sultan II. Abdülhamid’in Sürgün Günleri” isimli hatıralarının on birinci defterinde Abdülhamid’in bu konuda şöyle söylediğini naklediyor:

"'Rumlarla ahval (“ilişkiler” anlamında) iyi gitmiyor... Birşey çıkartacaklar. Ben olsam ne yapardım?.. Patrik ile iyi geçinirdim.. Patriği ele alırdım... Patrikhane demek, Yunanistan demektir... Yunanistan’a da, bütün Rumlar’a da Patrikhane hükmeder... Bilmem, bizim hükümet neden bunu böyle düşünmüyor? Rumlar’ın Patrik’ten başka bazı ileri gelen, nüfuzlu adamları var, onları da okşamalı... Hâsılı, Patrikhane’yi okşamakla işler sükûnet bulur itikadındayım (inancındayım)... Ben, Rumlar’ı hep okşardım. Benim içtihadım hâricinde bir kere Babıâli’nin Patrikhane ile arası açılır... O vakit Yunanistan ile muharebe zuhur etti (çıktı)... Ne vakit Patrikhane ile aramız bozulursa, arkadan Yunanistan ile mutlaka harp olur... Bu da pek tabiîdir...

Biz, İstanbul’u Rumlar’dan zaptettik... Fetih günü onlar matem tutmak isterler... Biz tezahürde bulunursak (ortaya çıkarsak) onların hissiyatını rencide ederiz... Benim zamanımda bir kere İstanbul’un fethi günü merasim yapmak istediler... Ben bu hissiyat noktasını nazara alarak müsaade etmedim... Bunlar hikmet-i hükûmettir, çünki her hükûmet teb’asının hepsinin hissiyatını da rencide etmemeğe çalışmalıdır... Her nedense biz kendi kendimize mesele çıkarıyoruz...'"