Merkez Bankası'ndan çarpıcı kredi araştırması! Dolara basmışlar
Merkez Bankası kredi kullanımlarının yüksek oranda arttığı 2022 yılının ilk yarısında firmaların kredi kullanımlarının analizini içeren bir araştırma yayımladı. Araştırmada, şirketlere düşük faizli kredilerin hangi alanlarda kullandığı analiz edildi. Araştırmaya göre kredi kullanan firmaların vadesinden önce yabancı para cinsi borçlarını kapama ve döviz alma eğiliminde oldukları gözlendi.
Merkez Bankası 2022 yılında firmalara verilen yatırım ve istihdam kredilerinin nerelerde kullanıldığına ilişkin bir araştırma yayımladı. 2022 yılının ilk yarısında kullandırılan düşük faizli kredilerle ilgili Merkez Bankası, ‘Ani Kredi Büyümesi ve Firma Davranışı: Bir Vaka Analizi' başlıklı bir araştırmada firmaların net döviz alımlarını ortalamada yaklaşık 28 bin ABD doları artırdıkları görüldü.
BORÇ KAPATMA VE NET DÖVİZ ALIMLARINI ARTIRDILAR
İlgili dönemde daha fazla kredikullanan firmaların bu kullanımı satış ve ihracat performanslarına yansıtamadığı; bunun yerine ithalat, vadesinden önce döviz cinsinden borç kapatma ve net döviz alımlarını artırdıkları tespit edildi.
Çalışmada, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) aracılığıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına (TCMB) raporlanan kredi kayıtları, Ticaret Bakanlığı tarafından sağlanan firma seviyesindeki dış ticaret işlemleri ile Gelir İdaresi Başkanlığından sağlanan firmaların geçici gelir tablolarına ilişkin güncel mikro veri tabanları kullanıldı.
KREDİLER VERİMLİLİĞE KATKI SAĞLAMADI
Sonuçlar, kredi genişlemelerinin gelişmekte olan ülkelerde verimlilik artışına neden olmadığı yönündeki bulguları desteklerken, kredilerin arz ve talep dengesini destekleyecek şekilde seçici ve istikrarlı gelişimi yönündeki politikaların önemine işaret etmektedir. Söz konusu politikaların firmaların banka kredilerine bağımlılığının azaltılarak özkaynak finansmanı ve sermaye piyasalarının daha etkin kullanımının sağlanması yoluyla finansal derinliğin artırılmasına ve makroekonomik istikrara önemli bir katkı sağlayacağı değerlendirildi.
ÜRETMEDİLER, KANALLARI GELİŞTİRMEDİLER SADECE DÖVİZE ÇEVİRDİLER
Firmalar kullandıkları kredileri, kapasitelerini artırmak, işletme sermayelerini güçlendirerek cirolarını yükseltmek ve ihracat yapılan ürünlerin üretimine ve ihracat kanallarının geliştirilmesine yönelik harcamalarla ihracat performanslarını geliştirmek amacıyla kullanabiliyor. 2022 yılında alınan kredilerin firmalarca daha fazla ithalat yaparak stoklarını artırmak yerine döviz kuru oynaklığına karşı korunma veya finansal kâr elde etme amacıyla spot döviz alımında veya mevcut döviz borçlarını kapatmakta da kullanıldı.
TİCARİ KREDİLER MERCEK ALTINA ALINDI VE DÜZENLEME GELDİ
Dönemin ekonomi yönetimi 2022 yılı başından yüzde 22 artan ticari kredileri mercek altına almıştı. Bankadan Türk Lirası kredi çekip, amacına aykırı işlemlerde kullananlar için hükümet düğmeye basmış, düşük faizli krediyle bankadan para alıp döviz borcunu kapatan ve döviz alan şirketler tek tek tespit edilmişti. O dönemde bankalardan alınan ticari kredilerin yüzde 80'i dövize gittiğini dönemin Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu da açıklamış hatta sert bir dille eleştirmişti. .
Bu tablo dönemin ekonomi yönetimini ticari kredilerle ilgili önlem almaya itmişti. Buna göre ilk adım olarak Merkez Bankası ticari kredilerde munzam karşılıklarla ilgili düğmeye basarak KOBİ, esnaf, tarım ve yatırım kredileri hariç olmak üzere diğer ticari kredilerde munzam karşılıklarda yükseltmeye gitmişti. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ise sermaye yeterlilik rasyoları ve risk ağırlıklarıyla ilgili bir düzenleme hazırlamıştı.
