Mars artık daha hızlı dönüyor! Buzullar mı eriyor?
Doğanın dengesi sadece dünyada değil evrende de tuhaf değişimler gösteriyor. Son örneğini bilim insanları Mars'ta buldu. Kızıl Gezegen’deki günler yılda, saniyenin milyonda 0.76’sı kadar kısalıyor. Bir gezegenin dönüşü, günlerinin ne kadar süreceğini belirler ve birçok özelliğini de biçimlendirir.
Astronomik ölçümlere ve modellere göre Mars’ta bir gün 24.6 saat kadar sürüyor. Ancak Kızıl Gezegen’in dönüşüyle ilgili daha kesin veriler elde edebilmek için yerinde ölçümler yapılması gerekiyor. Bu tür ölçümü gerçekleştirmek için Mars InSight sondası özel bir radyo transponderi ve antenlerle donatılmış. Nature dergisinde yayımlanan bir araşıtrma yazısında, Mars’ın kendi ekseni etrafındaki dönüşünün her yıl 0.004 yay saniyesi kadar hızlandığı ve bunun da Mars gününün her yıl milisaniyenin küçük bir bölümü kadar kısaldığı anlamına geldiğinden söz ediliyor.
BUZULLAR MI ÇÖZÜLÜYOR?
Uzmanlar, erimiş metal çekirdeğinin “sallanması” nedeniyle gezegenin yalpaladığını saptamış. Mars’ın dönüşündeki bu hızlanmanın arkasında buzul sonrası geri dönüş gibi faktörlerin olabileceğinden kuşkulanılıyor. Bu geri dönüş, Mars’ın kutup tabakalarında biriken buzun veya buzulların gömdüğü kara kütlelerinin tekrar yükselmesi olarak açıklanıyor.
NASA bu değişimi, kollarını önce açıp sonra gövdesinde birleştirerek kendi etrafında dönen bir buz patencisinin dönüş hızındaki değişime benzetiyor. Yeni araştırmada, InSight’ın Mars’ta geçirdiği ilk 900 günde elde edilen veriler değerlendirilerek gezegenin dönüşündeki değişimler incelenmiş. Bilim insanları, NASA’nın Dünya’daki Derin Uzay Ağı’ndan ve InSight’ın radyo aktarıcısıyla antenlerden oluşan ve topluca RISE adı verilen araçlarından faydalanmışlar (NASA InSight Study Finds Mars Is Spinning Faster, NASA News, 7.08.2023) Yeni bulguların Mars’ın dönüş hızında “yavaş bir ivme” olduğunu gösterdiğini söyleyen araştırmacılar, bunun Kızıl Gezegen’in ya iç dinamiklerinde ya da atmosferinde ve buzullarındaki uzun vadeli bireğilimin göstergesi olabileceği sonucuna varmışlar.
