Kürtçe Habercilik Çalıştayı sonuç bildirgesi

Anadolu Ajansının (AA) ev sahipliğinde, Mardin Artuklu ve Muş Alparslan üniversitelerinin katılımıyla 29 Mayıs'ta düzenlenen Kürtçe Habercilikte Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştayı'nın sonuç bildirgesi yayımlandı.

Genel olarak Kürtçe yazı dilinin sorunları, Kürtçe yayıncılığın tarihi ve örnek yayınlarla standardizasyon konularının tartışıldığı çalıştayda, Kürtçe habercilikte karşılaşılan sorunlar ayrıntılarıyla değerlendirildi.

Her iki üniversiteden akademisyenlerin ve AA'dan konuyla ilgili gazetecilerin tebliğler sunduğu çalıştayda, Kürtçe'nin temel sorunları da masaya yatırıldı.

Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın onur konuğu olduğu, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, AA Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Kemal Öztürk, Muş Alparslan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nihat İnanç ve Mardin Artuklu Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Yaşayan Diller Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Kadri Yıldırım'ın da katkılarda bulunduğu çalıştayda konuşmacılar sunumlarıyla Kürtçe haberciliğe ilişkin literatüre katkı sağladı.

Konunun uzmanı akademisyenler, araştırmacılar ve gazeteciler, çalıştay sayesinde uzun yılların tecrübeleri ışığında oluşan tespit ve önerileri tartışarak, kamuoyuna aktarma fırsatı buldu.

Kürtçe Habercilikte Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştayı'nın sonuç bildirgesinde şu maddelere yer verildi:

"1- Anadolu Ajansı, Mardin Artuklu Üniversitesi ve Muş Alparslan Üniversitesine, Türkiye'de bir ilk olan Kürtçe Habercilikte Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştayı'nı düzenledikleri için teşekkür ederiz.

2- Kürtçe habercilikte sade ve anlaşılır bir dil kullanılmalıdır. Dilin bu şekilde kullanılması, haberin algılanmasını kolaylaştırmanın yanı sıra halkın dil ile bağını sağlamlaştırır, öğrenme sürecini güçlendirir. Haberlerde bilimsel makale görüntüsü veren ağdalı ve dolaylı dil kullanılması, metnin anlaşılmasını zorlaştırmaktadır.

3- Kürtçe haberler ve yazılardaki sözcük seçimine dikkat edilmelidir. Halkın bildiği ve anladığı sözcükler, başka dillerden bu dile girmiş olsa dahi tercih edilebilmelidir.

4- Kürtçe cümle kurulumunda anlam ve ifade bozukluklarına sebep olan, manayı değiştiren, Kürtçenin sentaksına uygun olmayan yapılar kullanılmamalıdır.

5- Bu yüzyılın başında yayımlanan Kürtçe gazete ve dergiler, gerek günümüzde ihtiyaç duyulan kelimelerin temini gerek habercilik dilinin kullanımı açısından vazgeçilmez kaynaklardır. Kürtçe habercilikle uğraşanlar, bu değerli kaynak ve birikimlerden çok daha fazla yararlanmalıdır.

6- Dil canlı bir varlıktır. Sürekli değişim ve gelişim, temel özelliklerindendir. Ne kadar sağlam bir geçmiş ve yazı kültürüne sahip olsa da değişim ve yenilikler karşısında kendisini yenileme ihtiyacı duyar. Kendini yenileyemeyen bir dil, kaçınılmaz olarak kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Bu noktadan hareketle dile dair gelişmeleri takip, yenilik gereksinimlerini tespit ve standart normları yakalamak için Kürtçe için Türk Dil Kurumu benzeri kurumsal yapıya ihtiyaç duyulmaktadır.

7- Dilin en büyük avantajlarından biri devletin güvencesidir. Bu tür güvencesi olmayan bir dil çağın meydan okumaları karşısında giderek büyüyen sorunlar yaşar. TRT ve AA gibi kurumlarda yapılan çalışmalar örnek nitelikte olsa da ihtiyacın bir kısmını karşılayabilmektedir. Dolayısıyla diğer devlet kurumlarında da Kürtçenin işlevsel kullanımıiçin alanlar açılmalıdır. Diyanet TV ve Tarım TV gibi imkanların da Kürtçe yayıncılık açısından değerlendirilmesi düşünülmelidir.

8- Kürtçe haberciliğin gelişmesi için özel sektörün de sorumluluk alması gerekmektedir. Devlet, Kürtçe yayın yapan özel basın kuruluşlarına teşvik edici roller üstlenebilir.

9- Başta basın, eğitim ve din işleri alanları olmak üzere Türkiye'de çeşitli kurumlarda Kürtçe bilen personel ihtiyacını karşılamak üzere devlet üniversitelerinde ihtiyaç dahilinde Kürtçe eğitim veren bölümler açılması gerekmektedir. Kürtçenin yoğun olarak kullanıldığı bölgede çalışmayı düşünen kişilerin, en azından üniversite dönemlerinde seçmeli ders alarak Kürtçe öğrenmeleri hem hizmet kalitesi hem de yerel sakinlerle münasebetleri açısından büyük önem arz etmektedir.

10- Kürtçe habercilikteki ihtiyaçların karşılanması ve özellikle vasıflı eleman yetiştirilmesi amacıyla üniversiteler bünyesinde Kürtçe eğitim veren iletişim fakülteleri açılması elzemdir. Bu konuda yasal prosedürler bir an evvel hazırlanmalı ve bürokrasi gerekli kolaylaştırıcı desteği sunmalıdır.

11- Yaklaşık dört milyon kişi tarafından konuşulan Kürtçe'nin Zazaki lehçesinin karşı karşıya kaldığı kaybolma tehlikesini bertaraf etmek için acilen Zazaki lehçesinde eğitim, öğretim ve yayın programlarının hayata geçirilmesi, mevcut araçların da çeşitli şekillerde güçlendirilmesi gerekmektedir.

12- Kürtçe ve haberciliğindeki sorunlarının aşılmasına yardımcı olmak üzere bir ilk olan bu çalıştayın devamı ya da benzerlerinin yapılması en büyük ihtiyaçlardandır. Sorunların sistematik biçimde irdelenmesi, önerilerin tartışmaya açılarak olgunlaştırılması, toplumun ve mesleki kuruluşların ilgisinin artırılması için çalıştay süreçlerinin daha fazla paydaşla sürdürülmesini teşvik etmekteyiz."