İnsan faktörü ve kentleşme canlıların değişimini etkiliyor
-Dünya genelinde canlılardaki 1600 fonetipik (soytürel) değişim örneğini inceleyen bilim adamları, kentleşmenin türlerin genetik şekillenmesini çok hızlı ve derinden etkilediğini gözlemledi
ANKARA (AA) - Bilim adamları, hızlı kentleşmeye ve insan müdahalesine maruz kalan eko-sistemlerdeki canlıların boyut, gelişim ve davranış gibi gözlenebilir fonetipik (soytürel) özelliklerinde hızlı ve belirgin bir değişim gözledi.
Washington Üniversitesi araştırmacıları öncülüğünde gerçekleştirilen uluslararası araştırma projesi, dünyanın farklı bölgeleri ve eko-sistemlerinden canlı türlerine ait 1600 fenotipik değişim örneğini incelerken, kentleşmenin ve insan faktörünün canlı türlerinin değişiminde doğal etmenlerden çok daha derin ve hızlı bir etkisi olduğunu tespit etti.
Araştırmacılar, farklı türler ve habitatlar üzerinde yaptıkları incelemede çarpıcı bazı bulgulara ulaştı. Örneğin insan kaynaklı küresel ısınma sebebiyle Batı Avrupa'da yaşayan 65 göçmen kuş türünün üreme mevsimlerinin erken başladığı tespit edildi.
Öte yandan galvanizli (çinko kaplı) elektrik iletim trafoları çevresinde, ortamdaki metal serpintiye uyum sağlayan bitki habitatları oluştuğu gözlendi.
Bilim adamlarının kayda geçirdiği bir diğer gözlem de yapay dalyanların ve balık geçitlerinin bulunduğu göl ve nehirlerde kahve rengi alabalıkların boylarının belirgin biçimde kısalması oldu. Alabalıkları avlayan ve onlara yem olan balıkların boyutlarının da bu durumdan etkilediği görüldü.
Hızlı kentleşmenin türler üzerinde derin etkileri olduğunun kaydeden araştırmacılar, bazılarının yeni ortamlara adapte olurken bazılarının göçe zorlandığı veya neslinin tükendiğini belirtti.
Araştırmanın baş yazarı, Washington Üniversitesi Kentsel Ekoloji Araştırma Laboratuvarı Direktörü Profesör Marina Alberti, araştırmada canlıların değişimlerinde belirgin bir kentsel etkinin tespit edildiğini vurgularken, bunun insanoğlunun yerkürenin değişimdeki rolünü açıklamak bakımından kilit öneme sahip olduğunu vurguladı.
Alberti, "İnsan müdahalesi giderek tohumların yayılmasına ket vurabilir, salgın hastalıklara yol açabilir ve hatta türlerin göç kalıplarını kökten değiştirebilir." uyarısında bulundu.
Araştırmanın sonuçları ABD Ulusal Bilimler Akademisi yayını "Proceedings of the National Academy of Sciences"da yayınlandı.
