İlber Ortaylı 23 Nisan'ı anlattı: Tüm iktidar Meclis'teydi!
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kurulduğu o günleri tarihçi İlber Ortaylı anlattı.
Türkiye, bugün 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nın
98’inci yılını kutlarken, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin
kurulduğu o günleri tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı şöyle
anlatıyor: “Ankara’da yeni bir dönem başladı. İlk defa bir Meclis
bütün iktidarı ele alıyordu.”
Prof. Dr. İlber Ortaylı, kaleme aldığı Gazi Mustafa Kemal
Atatürk’ün biyografisinde 23 Nisan 1920’de açılan Türkiye Büyük
Millet Meclisi’nin önemini de vurguluyor. TBMM’nin açıldığı 23
Nisan 1920 Cuma gününü “Ankara’da yeni bir dönem başladı” diyerek
anlatan Ortaylı, Meclis’in açılışıyla Türkiye için pusulanın artık
Batı’yı göstermeye başladığını belirtiyor: “Bilhassa Rusya ile
yapılan Moskova Antlaşması ile Doğu cephesindeki problem bitmişti,
artık Batı cephesine yönelebiliyorduk.”
Ortaylı TBMM’nin kendine has, bazı çarpıcı özellikleri olduğunu da
kitabında şöyle dile getiriyor: “Yabancı dillerde devlet Türk
imparatorluğu diye, coğrafi olarak vatanımız Türkiye diye
anılmasına rağmen, devletimizin ismi ilk defa ‘Türkiye’ olarak
zikredilmiştir. TBMM’nin 23 Nisan 1920’de kuruluşu, tarihte 1400
yıl sonra devlet hayatında ilk defa Türk isminin kullanılması
anlamına da gelir.”
İtilaf Devletleri tarafından mağlup edilen hiçbir memleketin
Türkiye gibi direniş göstermediği de İlber Ortaylı’nın şu
satırlarıyla anlatılıyor: “Ağır şartlarda anavatanı bile parçalanan
tek ülke (Macaristan istisnasıyla) Türkiye’ydi. Britanya, dört
yıllık savaşın acısını çıkarmak niyetindeydi. Zor şartlarda
toplanan TBMM’yle beraber, bir İslam devletinde ilk defa bir
meclis, ‘şura’ görevini yerine getiriyor ve bütün iktidarı ele
alıyordu. Daha önceki Meclis (1877-78) ilk olmasına rağmen bütün
iktidara sahip değildi ve yürütmeyi denetleyemiyordu.”
Yaşanan tüm zorlu sürece rağmen Meclis’in olağanüstü savaş
yetkilerini denetleyerek uyum içinde çalıştığını anlatan Ortaylı,
23 Nisan 1920’nin önemi için “Bu Meclis kendisinden sonraki devirde
görülmeyecek biçimde orduyu denetlemiş ve dış politikaya da
denetleyici bir gözle bakmıştır” diyor.
Çocuk sevgisi
Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ün, milletin ilerlemesinin temel
taşı olarak nitelendirdiği çocuklara olan sevgisi bir kez daha
gözler önüne serildi. Genelkurmay Başkanlığı, 23 Nisan Ulusal
Egemenlik ve Çocuk Bayramı dolayısıyla Atatürk’ün çocuk sevgisini
gösteren, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire
Başkanlığı ve Foto Film Merkezi Komutanlığı arşivlerindeki az
bilinen fotoğrafları Anadolu Ajansı ile paylaştı. İster yurtiçi
gezilerinde ister aile sohbetlerinde olsun Atatürk’ün yanında
mutlaka çocukları görmek mümkündü. Ziyaretleri sırasında çocuklarla
yakından ilgilenen, sohbet eden Atatürk’ün Adana’da bir okulu ve
Türkkuşu uçuş alanını ziyareti sırasında çekilen fotoğraflar,
Yalova’da tanışarak tedavisini üstlendiği ve okula başlamasını
sağladığı çoban Mustafa ve manevi kızı Ülkü ile fotoğrafları da
paylaşılan albümde bulunuyor.