HALK "EVET" DEDİ, ORDU SAVAŞI KAYBETTİ!

İngiliz haber ajansı Reuters, resmi olmayan sonuçlara göre Türk halkının yüzde 61’inin referanduma "evet" dediğini belirtti. Haberin sonunda verilen yorumda bu sonuçların 2011 yılındaki milletvekilliği seçimleri için Başbakan Erdoğan’a büyük itici güç olacağı ifadesini kullandı.

Associated Press (AP) ajansı, gelen ilk sonuçların halkın askeri darbe anayasasının değişimi için hükümete güçlü bir destek verdiğini ortaya koyduğunu kaydetti.

BBC’DEN FLAŞ ANALİZ

BBC’nin internet sitesinde kritik referandumla ilgili bir flaş analiz yayımlandı. Kuruluşun İstanbul temsilcisi Jonathan Head’in imzasını taşıyan analiz şöyle:

"Çetin ve bazen de kavgalara sahne olan kampanya sürecinin ardından çıkan sonuçlar, Türkiye’nin halen daha Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın reform paketini destekleyenler ve karşı olanlar olmak üzere başa baş bir şekilde ikiye ayrılmış durumda olduğunu gösteriyor.

Toplam 26 anayasa değişikliğinin birçok maddesi tartışılmıyor ve Avrupa Birliği tarafından da memnuniyetle karşılanıyor.

Ancak iki üst düzey yargı organının üye sayısının artırılmasını öngören iki madde muhalefetteki partiler tarafından eleştiriliyor. Muhalefet, bu maddelerin hükümeti yargı üzerinde aşırı etki sahibi yapacağını düşünüyor.

Seküler Türkler, hükümetle sık sık anlaşmazlığa düşen yüksek mahkemeleri, Erdoğan’ın İslami kökenli partisinin başlıca denetleyicisi olarak görüyor.

Başbakan, mahkemeleri siyasi kararlar vermekle suçluyor. Başbakan’a muhalefet edenler ise onu giderek otoriter olmakla suçluyor ve böylesine önemli anayasa değişiklikleri konusunda kendisine güvenilmeyeceğini söylüyor."

ALMAN BASININDA REFERANDUM

Alman basını Türkiye’deki Anayasa referandumuna geniş yer ayırdı. Alman haber ajansı Deutsche Welle, "Türk halkı Anayasa hakkındaki kararını veriyor" başlığıyla yayınladığı haberinde, Anayasa değişikliği için uzun süren tartışmalar sonucunda Türk halkı sandık başına gidiyor. Anketlere göre halk Anayasa’da yapılan değişikliklere onay veriyor" yorumunu yaptı.

Die Welt gazetesi ise yayımladığı yorum haberinde, "Türkiye referandumla Atatürk’ün mirasını geriye itiyor" başlığını kullandı. Haberde Türk hükümetinin, Anayasa değişikliğine halkın olumlu oy vereceğini umduğu belirtildi.

Gazete yorum haberinde, hükümetin referandum kampanyası sırasında sendikalar, sanayi odaları, işveren dernekleri ve sivil kuruluşları oylarının renklerine açıklamaya zorladığı belirtildi. Erdoğan’ın TÜSİAD’ı hedef alarak referendumda tutumunu açıklamaya zorladığı ve "Tarafsız kalan bertaraf olur" sözünü hatırlattı.

THE TIMES: ORDU SAVAŞI KAYBETTİ

İngiltere'nin önemli gazetelerinden The Times, referandum sonucunu "Ordu savaşı kaybetti" şeklinde yorumladı. Halkın, beklenenin de ötesinde bir yüzde ile evet dediğini yazan gazete, bu sonucun Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın elini güçlendirdiğini savundu.
Erdoğan'ın, "Artık ileri demokrası yolunda büyük bir barajı aşmış bulunuyoruz. Evet diyen de hayır diyen de bugün kazandı" sözlerine yer veren gazete, AK Parti'nin her ne kadar gücünü tescil etse de hem Türkiye'de, hem de Avrupa'da Avrupa Birliği reformlarında görülen yavaşlamadan dolayı sık sık eleştirildiğini iddia etti.
Haberde, yeni anayasa değişiklikleriyle birlikte kadın ve işçi haklarının genişletildiği, siyasi partilerin kapatılmasının güçleştirildiği, askeri mahkemelerin yetkilerinin azaltıldığı ve darbeci askerlerin yargılanmasının önünün açıldığı belirtildi. 2007 yılında ordu tarafından verilen e-muhtura'yı anımsatan gazetede, "Ordu bu muhtıra ile siyasete müdahale ederek Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün adaylığına karşı çıkmıştı. Hemen ardından yapılan genel seçimlerde yine halk AK Parti'ye desteğini göstererek artık ordunun siyasete müdahalesini istemediğini ortaya koymuştu" ifadelerine yer verdi.
Referandumda oy kullanma oranının yüzde 77 civarında olduğunu aktaran gazete, 'hayır' kampanyası yürüten CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun oy kullanamadığına vurgu yaptı.

The Guardian: Türkiye, çığır açan bir dönüşümün eşiğine geldi

Referandum sonuçlarıyla ilgili geniş bir değerlendirmede bulunan İngiliz The Guardian gazetesi, evet sonucuyla birlikte Türkiye'nin çığır açan bir siyasi dönüşümün eşiğine geldiği yorumunu yaptı.
Yüzde 58 sonucunun tahminlerin de ötesinde yüksek olduğuna dikkat çeken gazete, bunun Başbakan Recep Tayyip Erdoğan için bir zafer olduğunu yazdı. Haberde, yeni getirilen anayasa değişikliklerinin Avrupa Birliği (AB) normları çerçevesinde hazırlandığı hatırlatıldı. Türkiye'de bütün siyasi partilerin yeni bir anayasanın hazırlanması konusunda hemfikir olduklarını yazan gazete, ancak bu konuda da tam bir mutabakatın sağlanmasının hem siyasi partiler hem de seçmenler için çok zor göründüğüne vurgu yaptı.
Kılıçdaroğlu'nun oy kullanamamasını 'küçük düşürücü' olarak niteleyen The Guardian'da, "Referandum sonuçları CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu için kişisel bir yenilgi oldu. Daha da küçük düşürücü olanı da, Kılıçdaroğu'nun oyunu kullanamamasıydı" ifadeleri yer aldı. Referandumla gelen anayasal değişikliklerin, savcı ve hakimlerin atanmasında yürütmeye daha fazla güç verdiğini yazan The Guardian, aynı iktidar partisi AK Parti'nin iki yıl önce anayasa mahkemesi tarafından kapatmayla yüz yüze geldiğini anımsattı.
Haberin devamında, Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilgili ise şu ifadelere yer verildi: "Son 50 yılda 4 darbe yapan ordu, bu değişikliklerle birlikte etkisini daha da yitirecek. Artık ordu mensupları, AB normları çerçevesinde disiplin suçları dışında işledikleri suçlardan ötürü sivil mahkemelerde yargılanacaklar."

The Independent: Erdoğan, yeni bir askeri darbeyi imkansız kıldı

İngiltere'nin önemli gazetelerinden The Independent, referandum sonuçlarını "hükümetin zaferi" olarak yorumladı. Gazete, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Avrupa Birliği (AB) reformlarının yardımıyla yeni bir askeri darbeyi neredeyse imkansız hale getirdiğini savundu.
1980 askeri darbesinin ardından hazırlanan anayasanın, yapılan referandum ile önemli bir kısmının değiştirildiğini aktaran The Independent, darbenin 30. yılında yapılan referandumda yüzde 58 evet çıktığını bildirdi. Haberde, darbe sırasında 600 bin kişinin gözaltına alındığı, 450 kişinin hayatını kaybettiği ve birçok kişinin de kayıplara karıştığı hatırlatıldı. Gazete, yeni anayasa değişiklikleriyle, artık disiplin suçları dışında suç işleyen askerlerin sivil mahkemelerde yargılanacaklarını, siyasi partilerin kapatılmasının güçleştiğini ve yürütmenin bazı yetkilerinin genişletildiğini yazdı.
Referandumun önümüzdeki yıl yapılacak genel seçimlerin de bir ön işareti olarak görüldüğünü yazan gazete, yeni bir zafer kazanan AK Parti'nin 2002 yılından bu yana iktidarda olduğunu, ordunun siyaset üzerindeki gücünü kırdığını ancak CHP tarafından laikliği ortadan kaldırmakla suçlandığını aktardı.
Haberde, "Her ne kadar referandumdan AK Parti zaferle ayrılmış olsa da CHP ile AK Parti arasındaki sıkı atışmanın ileriki aylarda da devam edeceği" iddia edildi. Ordu ile AK Parti arasında zaman zaman gergin dönemlerin yaşandığını vurgulayan gazete, "Ancak referandumla birlikte ordu iyice altta kaldı ve referanduma da tabi müdahale etmedi. AB reformları, Erdoğan'ın ordunun gücünü kırmasına yardımcı oldu. Erdoğan, yeni bir askeri darbeyi de neredeyse imkansız kıldı" ifadelerine yer verdi.

The Daily Telegraph: Sonuç, Erdoğan'a genel seçimlerde yardımcı olacak

Referandum sonuçlarını değerlendiren İngiliz gazetesi The Daily Telegraph, Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğindeki iktidar partisinin oylamadan zaferle ayrıldığını, ancak bazı kesimlerin rejimin tehlikeye girebileceği yönünde kuşkuları olduğunu aktardı.
Gazete, Avrupa Birliği'nin (AB) orduya karşı seçimle iktidara gelen partilerin elini güçlendireceği için anayasa değişiklik paketini desteklediğine dikkat çekti. Haberde, muhalefet partilerinin ise AB'nin sahip olduğu görüşten çok rejimin tehlikeye girebileceği konusunda endişeli olduklarını savundu.
Sonuçların önümüzdeki yıl yapılacak genel seçimler için Erdoğan'a büyük bir moral olacağına dikkat çekilen haberde, "Sonuçlar Erdoğan için moral, 'hayır' çıkması için uğraşan muhalefet partileri içinse hayalkırıklığı oldu" yorumunu yaptı.
Bu arada haberde, Genç Siviller'in Kenan Evren'in yargılanması için bugün mahkemeye dava açacaklarını bildirdi.

Hollanda basını: Türkiye'de çoğunluk tartışmalı anayasa değişikliğini onayladı

Hollanda basını, anayasa değişikliği referandumunu yakından izledi. Sonucun yüzde 58 ile 'evet' çıkması, gazetelerin internet sayfalarında geniş olarak yer aldı.
De Volkskrant: "Muhalefet son haftalarda anayasa değişikliklerine karşı şiddetli kampanyalar yaptı. Ana muhalefet partisi CHP, Erdoğan'ın bir manevra gücüyle yargıyı kontrol altına almak istediğini iddia ediyor. Fakat Erdoğan için sonuç büyük bir zafer. Referanduma katılım oranı yüksek oldu. Seçmenlerin yüzde 77'si sandığa oy kullanmak için gitti. Ancak Türkiye'nin güneydoğusundaki birçok ilde katılım çok düşüktü."
NRC Handelsblad: "Erdoğan bu değişiklik paketi ile silahlı kuvvetlerin yetkilerini azaltmak istedi. Ayrıca bu değişiklik ile Türkiye, Avrupa Birliği'ne üyelik için daha uygun olacak."
De Telegraaf: "Referandumda yüzde 58 çoğunluk, yargıç ve asker gücünü azaltmak için, yüzde 42 ise askeri diktatörlüğü savunmaktan yana oy kullandı. Bu sonuç, MHP açısından büyük bir hayalkırıklığı oldu. Hollandalı Türkler de gümrük kapılarında oy verdi. Hiç de azımsanacak sayıda değillerdi."

CHA