Haftanın tarihine bakış

ANKARA (AA) - Fikirleriyle insanlığa ışık tutan Mevlana Celaleddin Rumi, 30 Eylül 1207'de Horasan’ın Belh şehrinde doğdu.

Karaman'a 1222 yılında gelen Mevlana, yaşamını "Hamdım, piştim, yandım" sözleriyle özetledi. Tasavvuf dünyasında şiirleri ve düşünceleriyle bir çığır açan Mevlana, insanlığa şöyle seslendi:

"Gel, gel, ne olursan ol yine gel / İster kafir, ister mecusi / İster puta tapan ol yine gel / Bizim dergahımız, ümitsizlik dergahı değildir / Yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel…"

Mevlana, ölüm gününü "yeniden doğuş günü" olarak kabul etti. Allah'a kavuşacağı için ölüm gününü, "düğün günü" veya "gelin gecesi" anlamına gelen "Şeb-i Arus" diye tanımlayan Mevlana, 17 Aralık 1273 tarihinde Hakk'ın rahmetine kavuştu.

- Belli başlı öteki olaylar

25 Eylül

1396- Yıldırım Bayezid, Niğbolu Zaferi'ni elde etti.

1561- Şehzade Bayezid idam edildi.

1911- İtalya, Osmanlı devletine savaş ilan etti.

1925- İstanbul'da, tulumbacı teşkilatı yerine, modern motorlu itfaiye teşkilatı kuruldu.

1956- İstanbul'da geniş çaplı istimlak çalışmaları başlatıldı.

1960- Yassıada'da tutuklu bulunan eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar, kemeriyle intihar girişiminde bulundu. Bayar, nöbetçi teğmen tarafından kurtarıldı.

1974- Bilim adamları, spreylerin ozon tabakasını tahrip ettiği konusunda uyarıda bulundu.

1979- Arjantin Devlet Başkanı Juan Peron'un eşi Eva Peron'un yaşam öyküsünü anlatan "Evita" müzikalinin prömiyeri, Broadway Tiyatrosu'nda yapıldı.

1982- Türkiye'nin ilk kadın büyükelçisi Filiz Dinçmen, Amsterdam'da görevine başladı.

2001- Tekel'in Küba ile ortak kurduğu TEKA Puro Fabrikası İstanbul'da açıldı.

2005- "En Kalabalık Halk Oyunları Gösterisi" dalında Guinnes Rekorlar Kitabı'nda rekora aday olan Burdur'da 20 bin 328 kişi yöresel "Teke Zortlatması" oyununu aynı anda oynadı.

2010- İngiltere'de muhalefetteki İşçi Partisi'nin genel başkanlığına Ed Miliband seçildi. Seçim, Ed ile David Miliband kardeşler arasındaki yarışa sahne oldu.

2011- Perge Antik Kenti'nden kaçırılan "Yorgun Herakles" heykeli, 31 yıl sonra ABD'den Başbakanlık uçağı ile Türkiye’ye getirildi ve Antalya Müzesi yetkililerine teslim edildi.

2011- İspanya'nın doğusundaki Katalonya özerk yönetimi, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren tüm Katalonya bölgesinde boğa güreşlerini yasakladı. Barcelona'daki ünlü "La Monumental" arenasında ise son boğa güreşi yapıldı.

2012 - Türk Halk Müziği bestecisi, söz yazarı ve yorumcu Neşet Ertaş, İzmir'de tedavi gördüğü hastanede 74 yaşında hayatını kaybetti.

2013- Bingöl M Tipi Ceza İnfaz Kurumunda aralarında terör örgütü mensuplarının da bulunduğu 18 tutuklu ve hükümlü tünel kazarak firar etti.

2015- İsviçre Savcılığı, FIFA Başkanı Joseph Blatter'e ceza soruşturması açtı. Suçlamalar arasında Blatter'in, UEFA Başkanı Michel Platini'ye 2 milyon dolar verdiği iddiası da yer aldı.

2016- Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) darbe girişimine ilişkin soruşturma kapsamında gözaltına alındıktan sonra adli kontrol şartıyla serbest bırakılan eski Washington Silahlı Kuvvetler Ataşesi Tuğgeneral Yavuz Çelik, yeniden çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklandı.

26 Eylül

1669- Girit Adası, Türk egemenliği altına girdi.

1887- Emile Berliner gramofonun patentini aldı.

1907- Yeni Zelanda, İngiltere'den bağımsızlığını ilan etti.

1932- Birinci Türk Dil Kurultayı toplandı.

1960- Küba lideri Fidel Castro, 4 saat 29 dakika ile BM tarihindeki en uzun konuşmayı yaptı.

1961- Orgeneral Cemal Gürsel, Cumhurbaşkanı seçildi.

1984- Çin ile İngiltere, Hong Kong'un 1997'de Çin kontrolüne geçmesi konusunda anlaştı.

1989- Vietnam'daki son ABD askerleri, Kamboçya'dan ayrıldı.

1999- Devlet İstatistik Enstitüsü, 17 Ağustos depreminin konutlara 2,1 milyar dolar hasar verdiğini açıkladı.

1999- Ankara Ulucanlar Kapalı Cezaevinde, jandarmanın tünel kazıldığı ihbarının ardından arama yapmak istemesi üzerine çıkan olaylarda 11 tutuklu ve hükümlü öldü, 20 tutuklu ve hükümlü yaralandı.

2003- Tiyatro sanatçısı Kerim Afşar vefat etti.

2010- Türkiye'de ilk kol nakli yapıldı. Doç. Dr. Ömer Özkan ve ekibi, trafik kazasında ölen bir kişinin iki kolunu, kolları bulunmayan bir kişiye nakletti.

2011- Manisa'nın Salihli ilçesinde ikamet eden 121 yaşındaki "Dünyanın en yaşlı kadını" Gaışhıkaan Sıhıkaan, evinde yaşamını yitirdi.

2013- Ankara'da Altındağ Belediyesince restore edilen Ulucanlar Cezaevi Müzesi, TBMM Başkanı Cemil Çiçek'in katıldığı törenle açıldı.

2013- BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, ilk defa düzenlenecek Dünya İnsani Yardım Zirvesi'nin 2016 yılında İstanbul'da yapılacağını açıkladı.

27 Eylül

1529- Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu Viyana'yı kuşattı.

1538- Kaptanı Derya Barbaros Hayrettin Paşa, Cenevizli Amiral Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanmasına karşı Preveze Deniz Zaferi'ni kazandı.

1922- Yunan Kralı I. Konstantin, Anadolu yenilgisi sonrasında tahtını terk etmek zorunda kaldı.

1931- 1930'da Türkiye'nin de katılımıyla ilk kez resmi nitelik kazanan Balkan Oyunları'nın ikincisi başladı.

1951- Kurtuluş Savaşı'nın kahramanlarından Yörük Ali Efe, Nazilli'nin Kavaklı köyünde öldü.

1961- Suriye'de askeri darbe oldu. Yeni hükümet, Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrıldığını ilan etti. Türkiye, Suriye'nin yeni hükümetini tanıdı.

1970- Arap Zirvesi, Mısır'da toplandı. Ürdün Kralı Hüseyin ile Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat, ateşkes anlaşması imzaladı.

1971- Türk-İran demiryolu hattı, Van feribot iskelesinde düzenlenen törenle açıldı.

1973- Seçim gezisi için Isparta'ya gelen CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit'e taş ve şişe atıldı.

2000- Zorunlu Deprem Sigortası uygulaması başlatıldı.

2003- TÜBİTAK-BİLTEN tarafından teknoloji transferiyle üretilen Türkiye'nin ilk mini gözlem uydusu BİLSAT, Rusya'dan uzaya gönderildi.

2003- Türkiye'nin ilk milli maratoncularından, Balkan ve Doğu Akdeniz kupalarında şampiyonlukları bulunan Şevki Koru, 94 yaşında öldü.

2008- "Ergenekon" soruşturması kapsamında gözaltına alınan Gazeteci Tuncay Özkan, eski İstanbul Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürü Adil Serdar Saçan ve eski Esenyurt Belde Belediye Başkanı Gürbüz Çapan'ın da aralarında bulunduğu altı kişi tutuklandı.

2008- MİLGEM kapsamındaki ilk milli tasarım savaş gemisi "Heybeliada" ile mayın avlama gemisi "Akçay", İstanbul'da denize indirildi.

2008- Amerikalı aktör Paul Newman 83 yaşında öldü.

2010- Titanik filminin yıldızlarından Gloria Stuart 100 yaşında öldü.

2011- Denizli'deki Laodikya Antik Kent'te sürdürülen kazı çalışmaları kapsamında Anadolu'nun gerçek boyutlardaki ilk Afrodit heykel başı bulundu.

2013- Sinema ve Tiyatro sanatçısı Tuncel Kurtiz, İstanbul'da 77 yaşında vefat etti.

2015- Muğla'nın Bodrum ilçesinde yasa dışı yollardan Yunanistan'ın Kos Adası'na geçmeye çalışan sığınmacıları taşıyan teknenin batması sonucu 17 kişi hayatını kaybetti.

2016- Eski İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres 93 yaşında hayatını kaybetti.

2016- FETÖ ile ilişkisi bulunduğu gerekçesiyle memuriyetten açığa alınan 141 MİT personelinden 87'si memuriyetten ihraç edildi.

2016- ABD yönetimi, 1961'de diplomatik ilişkilerin kesildiği Küba'ya 55 yıl aradan sonra ilk kez büyükelçi atama kararı aldı.

28 Eylül

1730- Patrona Halil isyanı başladı.

1865- Fransız kimya ve biyoloji bilgini Dr. Louis Pasteur öldü.

1891- "Moby Dick"in yazarı, Amerikalı şair ve yazar Herman Melville 72 yaşında öldü.

1920- Kazım Karabekir komutasındaki Türk ordusu, Doğu'da Ermenileri yendi.

1950- BM emrine verilen Kore Birliği, Türkiye'den yola çıktı. Birlik, önce özel trenlerle İskenderun'a nakledildi; buradan da gemilerle Kore'ye doğru hareket etti.

1955- Türk Migros, İstanbul'da hizmete başladı.

1970- Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdül Nasır öldü.

1982- Halk arasında "Banker Kastelli" diye anılan Abidin Cevher Özden, Tunus'ta yakalandıktan sonra Türkiye'ye getirilerek tutuklandı.

1995- Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat ile İsrail Başbakanı İzak Rabin, Batı Şeria'nın Filistin yönetimine devri konusunda anlaştı.

2010- Devlet Tiyatroları sanatçısı A. Ecder Akışık 72 yaşında hayatını kaybetti.

2011- Küba'da vatandaşların otomobil alması ve satması yasal hale getirildi.

2013- Yazar Turgut Özakman, Ankara'da tedavi gördüğü hastanede 83 yaşında hayatını kaybetti.

2013- Sezonun 6 büyük yarışından biri olan Berlin Maratonu'nda erkeklerde 31 yaşındaki Kenyalı atlet Wilson Kipsang, 2:03:23'lük derecesiyle dünya rekoru kırdı.

2015 - Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), daha önce buzul bulunan Mars gezegeninde sıcak aylarda tuzlu su aktığına dair güçlü kanıt bulunduğunu açıkladı.

2016- Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesi, Zirve Yayınevi'nde 3 kişinin öldürülmesine ilişkin davada, 5 sanığı "tasarlayarak adam öldürme" suçundan 3'er kez ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum etti.

29 Eylül

1499- İnebahtı Kalesi fethedildi.

1902- Fransız romancı Emile Zola öldü.

1911- Trablusgarp topraklarının İtalya'nın eline geçmesiyle sonuçlanan ve İtalya ile Osmanlı devletini karşı karşıya getiren Trablusgarp Savaşı başladı.

1923- Filistin'de İngiliz mandası resmen yürürlüğe girdi.

1929- Muhsin Ertuğrul'un yönettiği "Ankara Postası" filminin ilk gösterimi İstanbul'da yapıldı.

1933- Komünist Enternasyonal Genel Sekreteri Georgi Dimitrov'un suçlandığı Almanya Meclisi Reichstag'ın yakılması soruşturmasında öteki sanık Marinus Van Der Lubbe, yangını çıkardığını itiraf etti.

1960- Demokrat Parti kapatıldı.

1972- "Milliyet Sanat" dergisinin ilk sayısı çıktı.

1984- Yönetmen Atıf Yılmaz, 1984'de "Bir Yudum Sevgi", bir yıl sonra da "Dul Bir Kadın" adlı filmleriyle iki yıl üst üste Altın Portakal Ödülü'nü aldı.

1992- Hakkari'nin Şemdinli ilçesi Derecik Jandarma Karakolu'na saldıran teröristlerden 200'ü öldürüldü.

1994- Eski Adalet Bakanı ANAP'lı Mehmet Topaç, Ankara'daki avukatlık bürosunda, yasa dışı Dev-Sol örgütü üyesi oldukları iddia edilen dört kişinin silahlı saldırısı sonucu öldü.

2003- Gazeteci Tuğrul Şavkay vefat etti.

2007- Eski bakanlardan Dr. Yıldırım Aktuna, İstanbul'da vefat etti.

2010- Yönetmen Arthur Penn, 88 yaşında yaşamını yitirdi.

2015- Bismil'de, terör saldırıları ve ilçedeki terör örgütü PKK mensupları ile yandaşlarının yakalanması amacıyla ikinci bir duyuruya kadar yeniden sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Yasak aynı gün 21.00'de kaldırıldı.

2016- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "15 Temmuz artık şehitlerimizi, gazilerimizi anma günü olarak tatil edilecektir." dedi.

30 Eylül

1207- Mevlana Celaleddin Rumi, Belh kentinde dünyaya geldi.

1517- Oruç Reis, Cezayir zaferini elde etti.

1520- Kanuni Sultan Süleyman tahta çıktı.

1579- Sokollu Mehmet Paşa öldü.

1930- İlk sivil tayyareci Vecihi (Hürkuş) Bey, kendi yaptığı tayyaresiyle Göztepe'den Yeşilköy'e uçtu. Vecihi Bey, Anadolu halkına ilk uçak gezilerini yapma olanağı da sağlamıştı.

1955- Amerikalı aktör James Dean, trafik kazasında 24 yaşında öldü.

1956- Soprano Leyla Gencer, San Francisco'da konser verdi.

1960- Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu.

1978- Başbakan Bülent Ecevit ilk "Köykent" uygulamasını Bolu'nun Mudurnu ilçesine bağlı Taşkesti köyünde başlattı.

1991- İstanbul Metrosu'nun ön tünel inşaatı başladı. Açılışı Sosyal Demokrat Halkçı Parti Genel Başkanı Erdal İnönü yaptı.

1999- Eski milli eğitim, kültür bakanlarından Bolu Milletvekili Avni Akyol, kalp krizi sonucu vefat etti.

2010- Beyaz perdenin dev ismi Tony Curtis, 85 yaşında yaşamını yitirdi.

2012 - AK Parti 4. Olağan Büyük Kongresi’nde tek aday olan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, yeniden genel başkanlığa seçildi.

2013- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, demokratikleşme paketini, bir basın toplantısıyla açıkladı. Paketle TBMM de dahil kamuda fiili olarak uygulanan başörtüsü yasağına son verildi, ortaöğretimde öğrencilerin okuduğu "Andımız" kalktı, Türkçe'de olmayan x, q, w harfleri alfabeye girdi.

2015 - Filistin Devleti'nin bayrağı, BM Genel Kurulunda alınan karar sonrasında düzenlenen törenle ilk kez Birleşmiş Milletlerde göndere çekildi.

2016- İsrail, Mavi Marmara olayında yakınlarını kaybeden ailelere ödenecek 20 milyon dolarlık tazminatı Türkiye'ye aktardı.

1 Ekim

1730- Sadrazam Nevşehirli İbrahim Paşa, Patrona Halil İsyanı'nı çıkaranların istekleri doğrultusunda Padişah III. Ahmet tarafından boğduruldu.

1931- Ressam Ruhi Arel 51 yaşında öldü.

1942- Bakanlar Kurulu, eğlence yerlerinin saat 22.00'de kapatılması kararı aldı.

1949- Mao Zedong önderliğinde Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu, Mao, Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilk başkanı seçildi.

1951- Hava Harp Okulu açıldı.

1956- Yazar Eflatun Cem Güney, Andersen Masal Ödülü'nü kazandı.

1963- Cezayir Devlet Başkanı Ahmet Bin Bella, ülkede Fransızlara ait tüm toprakların kamulaştırılması emrini verdi.

1972- Boksör Cemal Kamacı, 63,5 kiloda Avrupa Şampiyonu oldu.

1985- İsrail güçlerinin, Tunus'taki Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) bürolarına düzenlediği hava saldırısında 68 kişi öldü.

1987- Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği devlet başkanlığını üstlendi.

1992- Bitlis'in merkeze bağlı Cevizdalı köyüne saldıran teröristler, aralarında çocuk ve kadınların da bulunduğu 37 kişiyi öldürdü, 20 kişiyi yaraladı, 13 korucuyu kaçırdı.

1992- Kadınların da harp okullarına alınmasına ilişkin yasa tasarısı TBMM'de kabul edildi.

1995- Afyonkarahisar Dinar'da 6,1 büyüklüğündeki depremde 90 kişi öldü, 250 kişi yaralandı.

1998- Terör örgütüne destek veren, elebaşını barındıran Suriye'ye karşı, önce Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Atilla Ateş, ardından Başbakan Mesut Yılmaz uyarılarda bulundu. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, TBMM'nin yeni yasama yılı açılışındaki konuşmasında "Sabrımız taşmak üzeredir." dedi.

2005- Kocaeli Ford Otosan Rallisi'nde yarış araçlarından birinin çarpması sonucu ağır yaralanan Kanal D kameramanı Besim Kemal Dede vefat etti.

2011- İspanya'nın kuzeydoğusundaki Bask bölgesinin bağımsızlığı için mücadele eden ve AB terör örgütleri listesinde bulunan ETA'ya bağlı Ekin adlı örgüt kendini feshettiğini açıkladı.

2011- Cumhuriyet Senatosu tabii üyelerinden Mehmet Suphi Gürsoytrak, 86 yaşında Ankara'da vefat etti.

2012- Fenerbahçe Futbol Kulübü, Brezilyalı kaptanı Alex de Souza ile yollarını ayırdı.

2013- ABD hükümeti, iktidar ile muhalefetin 6 haftalık bütçe çıkarma konusunda uzlaşmaya varamaması üzerine 17 yıl aradan sonra resmi olarak kapandı.

2013- Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM), 14 yaşına gelmeden ve kendi rızası olmadan erkek çocuklarının sünnet edilmemesini öngören raporu, 19'a karşı 77 oyla kabul eti. Rapor Türkiye'de tepkiyle karşılandı.

2015 - Leman dergisi çizeri, "Derya Kuzuları" köşesinin sahibi ünlü karikatürist Derya Sayın, kalp krizi sonucu 53 yaşında vefat etti.

2016- Irak ve Suriye'ye sınır ötesi operasyon konusunda hükümete verilen yetkinin süresinin 30 Ekim 2017'ye kadar uzatılmasına ilişkin Başbakanlık Tezkeresi, TBMM Genel Kurulunda görüşüldü. Tezkere, AK Parti, CHP ve MHP'li milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi.

2016- Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Başkanlığına Funda Makbule Ocak atandı. Ocak, kurumun ilk kadın genel müdürü oldu.