Dünyada 2016 böyle geçti (1)

ANKARA (AA) - Savaşlar, çatışmalar, siyasi krizler, seçimler, terör saldırıları, kazalar ve doğal afetler, 2016’da da dünya gündemini meşgul etti.

Suriye’de devam eden iç savaş nedeniyle yaşanan insani kriz, ABD'deki başkanlık seçimi, İngiltere'nin AB'den çıkma kararı, 2016’ya damgasını vuran olaylar arasında ilk sıralarda yer aldı.

Birçok ülkede devlet başkanlığı ve genel seçimler yapıldı. ABD'de yapılan seçim, Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump'ın zaferiyle sonuçlanırken Myanmar'da 50 yıllık askeri yönetimin ardından ilk kez sivil aday Htin Kyaw, devlet başkanı seçildi, Tayvan'daki seçimi kazanan Tsai Ing-wen ülkenin ilk kadın lideri oldu. Filipinler'deki devlet başkanlığı seçimini ise Rodrigo Duterte kazandı.

2016'da hayata veda edenler arasında Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov, eski İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres, Tayland Kralı Bhumibol Adulyadej, Yunanistan'ın eski cumhurbaşkanlarından Konstantinos Stefanopulos, Küba devriminin lideri ve eski Devlet Başkanı Fidel Castro, Amerikalı efsanevi boksör, eski ağır sıklet dünya şampiyonu Muhammed Ali, ünlü İtalyan yazar Umberto Eco yer aldı.

Yılın ilk üç ayında dikkat çeken gelişmelerden biri, 29 Mart'ta Mısır Havayolları'na ait bir yolcu uçağının kaçırıldıktan sonra Güney Kıbrıs Rum yönetimindeki Larnaka Havaalanı'na indirilmesi oldu. 81 yolcu ve 7 kişilik mürettebatın bulunduğu uçağı kaçıran Mısır vatandaşı Seyfettin Mustafa yakalandı. Olayda ölen ya da yaralanan olmadı.

Belçika'nın başkenti Brüksel'de 22 Mart'ta Zaventem Havalimanı'nda ve Maelbeek metro istasyonunda üç ayrı terör saldırısı düzenlendi. 32 kişinin hayatını kaybettiği, 270 kişinin yaralandığı saldırıları terör örgütü DEAŞ üstlendi. Belçika'da 3 gün yas ilan edilirken Belçika polisi saldırıların kardeş intihar bombacıları Halid ve İbrahim El Bakraoui tarafından gerçekleştirildiğini açıkladı.

Hollanda'nın Lahey kentindeki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), Bosnalı Sırpların eski lideri Radovan Karadzic hakkında "soykırım", "insanlığa karşı suç işlemek" ve "savaş kurallarını ihlal etmek" suçlarından 40 yıl hapis cezası verdi.

Anadolu Ajansı için de serbest habercilik yapan ve bölgede "Dareyya'nın Gözü" olarak tanınan 21 yaşındaki Mecid Dirani, Suriye'nin güneyindeki Dareyya bölgesinde rejim ordusunun saldırısında hayatını kaybetti.

Kuzey Kore'nin hidrojen bombası denemesi, ABD Başkanı Barack Obama'nın Küba'ya yaptığı tarihi ziyaret ve Türkiye-AB zirvesi de yılın ilk üç ayında dikkati çeken gelişmeler arasında yer aldı.

Sinema dünyasının en prestijli ödülleri olan Oscarlar, ABD'nin Los Angeles kentindeki Dolby Tiyatrosu'nda sahiplerini buldu. Rahiplerin çocuklara cinsel istismarını ortaya çıkaran gazetecilerin öyküsünü anlatan "Spotlight", "En İyi Film" ödülüne layık görüldü. Fransa'nın Oscar'ı olarak bilinen Cesar Sinema Ödülleri'ne ise Türk yönetmen Deniz Gamze Ergüven'in "Mustang" filmi damgasını vurdu. "Mustang", en iyi ilk film, en iyi senaryo, en iyi montaj ve en iyi müzik ödüllerine layık görüldü.

Yılın ilk üç ayında meydana gelen başlıca gelişmeler şunlar:

1 Ocak

- Filipinler'de yeni yıl kutlamalarında kullanılan havai fişekler, 1 kişinin ölümüne, 380 kişinin yaralanmasına ve yaklaşık bin evin yanmasına neden oldu.

2 Ocak

- Suudi Arabistan yönetimi, aralarında Suudi vatandaşı Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr'in de bulunduğu 47 kişinin idam cezasını infaz etti. İran ve dünyadaki Şii nüfus idamlara sert tepki gösterdi. Suudi Arabistan'ın Tahran Büyükelçiliği ve Meşhed Başkonsolosluğunun göstericilerce ateşe verilmesinin ardından Suudi Arabistan, Bahreyn, Sudan, Cibuti, Somali ve Komorlar Birliği, İran ile diplomatik ilişkilerini tamamen keserken BAE, İran ile diplomatik temsil düzeyini maslahatgüzarlık seviyesine indirirdi, Katar ve Kuveyt de Tahran büyükelçisini çekti.

3 Ocak

- Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin üç yıl aradan sonra İsrail'e atadığı Büyükelçi Hazem Hairat görevine başladı.

6 Ocak

- Kuzey Kore, hidrojen bombası denediğini açıkladı. Pyongyang'ın açıklamasından önce denemenin yapıldığı ileri sürülen Punggye-ri bölgesinde 5,1 büyüklüğünde bir deprem kaydedildi. Uluslararası kamuoyu, Kuzey Kore'nin bu eylemine sert tepki gösterdi. Çok sayıda ülke Kuzey Kore'yi kınarken ABD, BM Güvenlik Konseyinde Pyongyang'a yeni yaptırımlar getirilmesi için çalışmalara başladı. ABD yönetimi, Kuzey Kore'nin nükleer deneme yaptığı iddiası sonrasındaki incelemelerin, başarılı bir hidrojen bombası patlamasıyla örtüşmediğini bildirdi.

7 Ocak

- Nijerya'nın orta kesimlerindeki Nasarawa eyaletinde rakip gruplar arasında çıkan çatışmada 38 kişi yaşamını yitirdi.

- Libya'nın kuzeybatısındaki Zlitan kentinde polis eğitim merkezine düzenlenen bombalı saldırıda en az 50 kişi öldü, 127 kişi yaralandı.

8 Ocak

- Meksika'da, temmuz ayında ülkenin en iyi korunan hapishanesinden firar eden "El Chapo" lakaplı uyuşturucu baronu Joaquin Guzman yakalandı.

11 Ocak

- Meksika'nın güneyindeki Veracruz eyaletine bağlı Cordoba kenti yakınlarında, futbolcuları taşıyan bir otobüsün köprüden uçması sonucu 20 kişi yaşamını yitirdi, 25 kişi yaralandı.

14 Ocak

- Batı Afrika’daki Ebola salgını sona erdi. Dünya Sağlık Örgütü, salgının devam ettiği tek ülke Liberya'da, Ebola virüsünün azami geçiş süresinin iki katı olan 42 günlük sürenin, vaka olmadan atlatıldığını, Gine, Sierra Leone ve Liberya'da etkili olan salgının bittiğini açıkladı. Salgında 11 bin 316 kişi hayatını kaybetti.

15 Ocak

- Burkina Faso'nun başkenti Ouagadougou'daki bir otele bomba yüklü araçla saldırı düzenlendi. 28 kişinin ölümüyle sonuçlanan saldırıyı Mağrib el-Kaidesi üstlendi.

16 Ocak

- Tayvan'daki 19'uncu dönem başkanlık seçimlerinden zaferle ayrılan Demokratik İlerleyiş Partisinin (DPP) kadın lideri Tsai Ing-wen, ülkenin ilk kadın lideri oldu.

- Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının İran'ın nükleer anlaşma kapsamında gerekli adımları tamamladığını onayladığını duyurmasının ardından ABD ve AB, İran'a yönelik yaptırımları kaldırdı.

25 Ocak

- Portekiz'de oyların yaklaşık yüzde 52'sini alan bağımsız aday Marcelo Rebelo de Sousa ilk turda Portekiz Cumhurbaşkanı seçildi.

26 Ocak

- İran Cumhurbaşkanı, 17 yıl aradan sonra ilk defa Katolik dünyasının merkezi Vatikan'ı ziyaret etti. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Vatikan'a yaptığı ziyaret kapsamında Katolik âleminin ruhani lideri ve Vatikan Devlet Başkanı Papa Franciscus ile bir araya geldi.

27 Ocak

- En büyük güneş sistemi keşfedildi. Avustralya Ulusal Üniversitesinden bir grup bilim adamının yürüttüğü araştırmada, "2MASS J2126-8140" isimli gaz gezegeninin sahip olduğu güneş sistemindeki yıldıza 1 trilyon kilometre uzakta olduğu görüldü. Yıldızın, gezegenin ekseninde bir tam turu tamamlamasının neredeyse bir milyon dünya yılı sürüyor

29 Ocak

- Cenevre’de Suriye görüşmeleri başladı. Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Cenevre'deki Suriye görüşmeleri kapsamında rejim heyetiyle bir araya geldi. Başta görüşmelere katılmayacağını açıklayan Suriyeli muhaliflerin oluşturduğu Müzakere Yüksek Komitesi (HNC), Mistura ile bir araya geldi.

4 Şubat

- Fas'ta dünyanın en büyük yenilenebilir enerji projesi olan Nur Enerji Projesi’nin ilk ayağı "Nur 1" adlı güneş enerjisi santrali açıldı.

5 Şubat

- Filistin'in Beytullahim kentinde İsrail askerleriyle Filistinliler arasında çıkan olayları takip eden Anadolu Ajansı kameramanı Hişam Ebu Şekra, İsrail askerlerinin ateş açması sonucu ayağından yaralandı.

7 Şubat

- Mısır'da Askeri Mahkeme, 28 kişinin yargılandığı "İleri Komite Faaliyetleri" olarak bilinen davada Müslüman Kardeşler Teşkilatına (İhvan) yakınlığıyla bilinen “Mısır 25 Ocak” televizyon kanalı sunucusunun da aralarında bulunduğu 8 sanık hakkında idam kararı verdi.

- Kuzey Kore, uzun menzilli füzeyle uzaya uydu fırlattı. Kuzey Kore'nin bu eylemine ABD, Japonya ve Kore sert tepki gösterdi, BM Güvenlik Konseyi bu üç ülkenin çağrısı üzerine Kuzey Kore'yi görüşmek üzere acil toplantı kararı aldı.

10 Şubat

- Nijerya'da, ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin kaldığı kampa düzenlenen intihar saldırılarında en az 58 kişi öldü, 78 kişi yaralandı.

- Nijerya'nın kuzeydoğusundaki Borno eyaletinde Boko Haram örgütünün elinden 324 rehine kurtarıldı.

11 Şubat

- Meksika'nın Monterrey kenti yakınlarındaki Topo Chico hapishanesinde çıkan isyanda 52 tutuklu öldü.

- Albert Einstein'in 100 yıl önceki yer çekimi dalgalarının varlığına ilişkin teorisi bilim adamları tarafından tespit edildi.

12 Şubat

- Katoliklerin ruhani lideri Papa Franciscus ve Rus Ortodoks Kilisesi lideri Patrik Kirill, Küba'nın başkenti Havana'da Jose Marti Uluslararası Havaalanı’nda buluştu. Ortodoks ve Katolik kiliselerinin liderleri, 11. yüzyılda kiliselerin ayrılmasının ardından ilk kez görüştü.

15 Şubat

- İsrail'in eski Başbakanı Ehud Olmert, yolsuzluk davasından aldığı 19 aylık hapis cezasını çekmek üzere cezaevine girdi.

- Libya'da Ulusal Mutabakat Hükümeti kuruldu.

16 Şubat

- Birleşmiş Milletler (BM) 6. Genel Sekreteri Butros Butros-Gali, Mısır’ın başkenti Kahire yakınlarındaki Cize ilinde bir hastanede 94 yaşında vefat etti.

17 Şubat

- İnternet arama motoru Google, mobil harita uygulamasındaki ülkeler arasına KKTC'yi dahil etti.

18 Şubat

- Batı Afrika ülkelerinden Gana'da yolcu otobüsünün kamyonla çarpışması sonucu 53 kişi hayatını kaybetti, 23 kişi yaralandı.

19 Şubat

- Anadolu Ajansı için de serbest habercilik yapan ve bölgede "Dareyya'nın Gözü" olarak tanınan 21 yaşındaki Mecid Dirani, Suriye'nin güneyindeki Dareyya bölgesinde rejim ordusunun saldırısında hayatını kaybetti. Esed güçlerinin havanın kararmasıyla başlayan saldırısını görüntülemek isteyen Dirani, tank ateşinde vücuduna şarapnel parçaları isabet etmesi sonucu yaşamını yitirdi.

20 Şubat

- İtalyan yazar Umberto Eco, 84 yaşında hayatını kaybetti. Eco, 1980'de yazdığı "Gülün Adı" kitabıyla dünya çapında ün kazanmıştı. Eco'nun kitapları çok sayıda dile çevrilmiş ve milyonlarca adet satılmıştı.

- Uganda'da, 18 Şubat'ta yapılan devlet başkanlığı seçiminin galibi, halen bu görevi yürüten ve oyların yüzde 60'ından fazlasını alan Yoweri Museveni oldu.

22 Şubat

- Orta Afrika Cumhuriyeti'nde 14 Şubat'ta düzenlenen devlet başkanı seçiminin ikinci turunu, Faustin Archange Tuadera oyların yüzde 62,71'ini alarak kazandı.

- Bolivya'da halk, Devlet Başkanı Evo Morales'in dördüncü kez devlet başkanı seçilmesine imkan tanıyacak anayasa değişikliği için referanduma gitti. Referandumdan "hayır" oyu çıktı.

25 Şubat

- Rusya'nın Komi Cumhuriyeti'nde meydana gelen maden kazasında 31 madenci, 5 kurtarma görevlisi hayatını kaybetti.

26 Şubat

- Kosova Demokratik Partisi (PDK) Genel Başkanı ve Dışişleri Bakanı Hashim Thaçi, Kosova meclisinde yapılan oylamanın üçüncü turunda, oy çokluğuyla ülkenin yeni cumhurbaşkanı seçildi.

- Somali'nin başkenti Mogadişu'da Cumhurbaşkanlığı Sarayı yakınında bulunan bir oteli hedef alan bombalı ve silahlı saldırıda 14 kişi öldü, 25 kişi yaralandı.

27 Şubat

- Yaşamını İtalya'da sürdüren Türk yönetmen Ferzan Özpetek'in 2014 yılında çektiği "Kemerlerinizi Bağlayın (Allaciate le cinture)" filmi Moviemov Film Festivali’nde "En İyi Film" ödülü aldı.

- Türk yönetmen Deniz Gamze Ergüven'in "Mustang" filmi, "Fransa'nın Oscar'ı" olarak bilinen Cesar Sinema Ödüllerinden dördünü alarak büyük başarı elde etti. Mustang, "En İyi İlk Film", "En İyi Senaryo", "En İyi Montaj" ve "En İyi Müzik" ödüllerine layık görüldü.

29 Şubat

- Sinema dünyasının en prestijli ödülleri olan Oscarlar, ABD'nin Los Angeles kentindeki Dolby Tiyatrosu'nda sahiplerini buldu. "En İyi Film" ödülünü "Spotlight" kazanırken, "The Revenant" (Diriliş) filmiyle "En İyi Yönetmen" ödülünü Meksikalı yönetmen Alejandro Gonzalez Inarritu kazandı. Leonardo DiCaprio, "Diriliş" adlı filmdeki rolüyle "En İyi Erkek Oyuncu" kategorisinde ilk Oscar'ını kazanırken, Brie Larson ise "En İyi Kadın Oyuncu" ödülünün sahibi oldu.

2 Mart

- Kuzey Kore'ye yeni BM yaptırımları oy birliğiyle kabul edildi. Kararda, Kuzey Kore'ye giden ve bu ülkeden çıkan tüm kargoların zorunlu olarak incelenmesi, bu ülkeye hava taşıtı yakıtı satışının yasaklanması, tüm hafif silah ve konvansiyonel silah satışlarının ise sınırlandırılması yer aldı.

4 Mart

- Anadolu Ajansının (AA) Gazze’de görev yapan foto muhabiri Mustafa Hassona, dünyanın en önemli basın fotoğrafı yarışmalarından Pictures of the Year International'da (POYI) "Genel Haber Dalı Mükemmeliyet Ödülü"ne layık görüldü. Hassona'nın "Korkma Baba" adlı fotoğrafı, İsrail ordusuna ait savaş uçaklarının 11 Ekim 2015'te Gazze'nin ez-Zeytun mahallesine düzenlediği hava saldırısında yıkılan evlerinin altında kalan Yahya Hasan ile 5 yaşındaki oğlu Ahmet Hasan'ı kurtarıldıktan sonra götürüldükleri Şifa Hastanesi'nde el ele tedavi edilmeyi beklerken gösteriyor.

5 Mart

- Slovakya'da yapılan genel seçim sonucunda iktidardaki Sosyal Demokrat Parti (SMER) önderliğinde 4 partili koalisyon hükümeti kuruldu.

6 Mart

- Irak'ın Babil kentinde kontrol noktasına yönelik intihar saldırısında 52 kişi öldü, 100 kişi yaralandı. Saldırıyı terör örgütü DEAŞ üstlendi.

7 Mart

- Belçika'nın başkenti Brüksel'de sığınmacı krizinin çözümü için atılan adımlar, katedilen mesafe ve bundan sonra yapılması gerekenler ile AB üyelik sürecinin ele alınacağı Türkiye-AB Zirvesi düzenlendi.

13 Mart

- Fildişi Sahili'nin Abidjan kentine 40 kilometre mesafedeki bir tatil köyünde düzenlenen silahlı saldırıda, aralarında turistlerin de olduğu 22 kişi öldü.

15 Mart

- Myanmar'da 50 yıllık askeri yönetimin ardından ilk kez sivil bir aday devlet başkanı seçildi. Devlet başkanlığına Ulusal Demokrasi Birliğinin (NLD) lideri Aung San Suu Çii'nin yakın müttefiki Htin Kyaw getirildi.

17 Mart

- Yemen'de Suudi Arabistan öncülüğündeki uluslararası koalisyona bağlı savaş uçaklarının bir pazar yerine düzenlediği iddia edilen hava saldırısında 22'si çocuk 119 kişi hayatını kaybetti, 6'sı çocuk 47 kişi yaralandı.

18 Mart

- AB ve Türkiye arasında iş birliğinin güçlendirilmesi ve sığınmacı krizinin çözümü için yürütülen görüşmelerde anlaşmaya varıldı. Anlaşmaya göre, üyelik müzakerelerinin yeniden canlandırılması amacıyla "Mali ve Bütçesel Hükümler" başlıklı 33. fasıl, 30 Haziran'da sona erecek Hollanda'nın AB dönem başkanlığı sırasında açılacak. 20 Mart'tan sonra Türkiye'den Yunan adalarına geçen sığınmacılar, Türkiye'ye geri gönderilecek. Kabul edilen her bir Suriyeli sığınmacı için AB Türkiye'den bir Suriyeli sığınmacı alacak. AB'nin Türkiye'deki Suriyeli sığınmacılar yapacağı 3 milyar avroluk yardımın kullanılması hızlandırılacak. Bu kapsamda paranın harcanacağı projeler bir hafta içerisinde belirlenecek.

19 Mart

- FlyDubai Havayolları'na ait Boeing 737-800 tipi yolcu uçağının Rusya'nın güneyindeki Rostov-on-Don kenti yakınlarında düşmesi sonucu 61 kişi öldü.

20 Mart

- ABD Başkanı Barack Obama, Küba'yı ziyaret etti. Obama, 88 yıl aranın ardından Küba'ya giden ilk ABD Başkanı oldu.

22 Mart

- Belçika'nın başkenti Brüksel'de Zaventem Havalimanı'nda ve Maelbeek metro istasyonunda üç ayrı terör saldırısı düzenlendi. 32 kişinin hayatını kaybettiği, 270 kişinin yaralandığı saldırıları terör örgütü DEAŞ üstlendi. Belçika'da 3 gün yas ilan edilirken Belçika polisi saldırıların kardeş intihar bombacıları Halid ve İbrahim El Bakraoui tarafından gerçekleştirildiğini açıkladı.

24 Mart

- Irak'ta Musul'u terör örgütü DEAŞ'ten kurtarmak için "Fetih" adlı operasyonunun birinci aşaması, Musul Operasyonları Komutanlığı ile ona bağlı birlikler ve Şii milislerden oluşan Haşdi Şabi'nin katılımıyla üç cepheden başladı.

- Hollanda'nın Lahey kentindeki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), Bosnalı Sırpların eski lideri Radovan Karadzic hakkında "soykırım", "insanlığa karşı suç işlemek" ve "savaş kurallarını ihlal etmek" suçlarından 40 yıl hapis cezası verdi.

25 Mart

- Irak'ın Babil kentindeki bir stadyumda futbol maçı oynandığı sırada intihar saldırısı düzenlendi. Terör örgütü DEAŞ'ın üstlendiği saldırıda 32 kişi hayatını kaybetti, 70 kişi yaralandı.

27 Mart

- Pakistan’nın Pencap eyaletinin başkenti Lahor'da bir lunaparkta düzenlenen saldırıda 70 kişi hayatını kaybetti, 25'i ağır 100'den fazla kişi yaralandı. Saldırıyı Pakistan Talibanı'na bağlı Cemaat-ul Ahrar grubu üstlendi.

29 Mart

- Mısır Havayolları'na ait bir yolcu uçağı kaçırıldıktan sonra Güney Kıbrıs Rum yönetimindeki Larnaka Havaalanı'na indi. 81 yolcu ve 7 kişilik mürettebatın bulunduğu uçağı kaçıran Mısır vatandaşı Seyfettin Mustafa yakalandı. Olayda ölen ya da yaralanan olmadı.

31 Mart

- Hindistan'da tadilat halindeki bir köprünün işlek bir yolun üzerine çökmesi sonucu 23 kişi öldü, 80 kişi yaralandı. Köprüyü inşa eden şirketin yetkilileri gözaltına alındı.