Cinsel yolla bulaşıyor Türkiye'de tavan yaptı! Kalıcı sakatlığa neden oluyor!
Doğuştan gelen frengi (sifiliz) hastalığı önlenebiliyor. Tedavi edilmeyen hastalık cinsel yolla bulaşmaya devam ediyor. Yeni yapılan bir çalışmaya göre bazı ülkelerde bu hastalık artış gösteriyor. Doğuştan gelen frengi vakalarının tedavi edilmediği takdirde %50'sinden fazlasında düşük, ölü doğum, yenidoğan ölümü ve kalıcı sakatlık gibi yıkıcı sonuçlar görülebiliyor. Yeni çalışmanın verileri bulaşıcı frengi vakalarındaki artışın endişe verici boyutta olduğunu gösteriyor.
Çevrimiçi olarak yayınlanan yeni veriler, Avustralya'da yaşayan 15-44 yaş aralığındaki kadınlarda (bu yaş "üreme çağı" olarak adlandırılır) bulaşıcı frengi (sifiliz) vakalarında endişe verici bir artış olduğunu ve hamile ebeveynden çocuğa bulaşmada da artış olduğunu gösteriyor. Bu duruma konjenital sifiliz olarak biliniyor.
ÖLÜM VE SAKATLIKLARA NEDEN OLUYOR
Live Science'ın aktardığı habere göre, doğuştan gelen frengi, hamilelik sırasında frenginin zamanında test edilmesi ve tedavisiyle kolayca önlenebilir. Tedavi edilmediği takdirde, doğuştan gelen sifiliz vakaların %50'sinden fazlasında düşük, ölü doğum, yenidoğan ölümü ve kalıcı sakatlık gibi yıkıcı sonuçlara yol açabilir.
2011 ile 2021 yılları arasında Avustralya'daki tüm konjenital sifiliz vakaları incelendi ve trajik bir şekilde %25'inin ölü doğduğunu görüldü. Konjenital sifilizli bebeklerin doğum yapan ebeveyni için, %40'tan azının hamilelikte sifiliz testi yaptırdığı görüldü. Öte yandan neredeyse yarısının doğum öncesi bakım aldığına dair bir kaydı yoktu.
Uzmanlar bir süredir Avustralya'da frenginin yeniden canlandığının farkındaydı ancak bu çalışma, doğum öncesi bakımda önemli boşlukları ortaya koyan ve yıkıcı sonuçlara yol açan ilk analiz.
VAKALAR ON YILDIR ARTIYOR
2011-2021 yılları arasında, 15-44 yaş aralığındaki kadınlarda bulaşıcı sifiliz oranı %500'den fazla artarak 2011'de 141 olan sayı 2021'de 902'ye çıktı. Bu, daha genel olarak gençler arasında bir artışı yansıtıyor. 2011'den önce, bulaşıcı frengi nadirdi. Sağlık departmanları testleri artırdı ve bulaşmayı azaltmak için halk sağlığı kampanyaları başlattı.
Bu çabalara rağmen, frengi vakaları artmaya devam etti ve ilk salgınlar Avustralya genelinde yayıldı. Topluluk tabanlı tarama, kitle iletişim kampanyaları, sağlık personeli eğitimi ve bakım noktasında test yoluyla hızlı test sonuçları dahil olmak üzere frengi tespiti ve tedavisini geliştirmek için federal, eyalet ve bölge hükümetleri tarafından önemli yatırımlar yapıldı. Avustralya'da da doğuştan frengi vakaları uluslararası eğilimleri yansıtacak şekilde giderek artıyor .
Avustralya'da 2011 ile 2019 yılları arasında yılda ortalama dört konjenital sifiliz vakası görülürken, bu sayı 2020'de 17'ye, 2021 ve 2022'de ise 15'e çıktı. 2023'te 20 vaka bildirildi. Bu sayılar küçük görünebilir ancak harekete geçilmezse, bu artan eğilim, doğuştan frengisi olan bebeklerde daha fazla ölüme ve kalıcı sakatlığa yol açacaktır.
TÜRKİYE'DE DE ARTIŞ VAR
Türkiye'de en büyük artış sifiliste Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre 30’dan fazla bakteri, mantar, virüs ve parazit cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara yol açıyor. WHO'nun 2020 tahminlerine göre, her yıl 374 milyon yeni vakada tedavi edilebilir dört enfeksiyondan birine (klamidya, gonora, sifilis, trikomoniyaz) rastlanıyor.
Bunların 129 milyonu klamidya, 82 milyonu gonore, 7.1 milyonu sifilis ve 156 milyonu trikomoniyaz. Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye'de bu enfeksiyonlar arasında en fazla sifilise rastlanıyor. Sifilis vakaları 2012'den bu yana hızlı artış gösterdi. 2012'de 281'e kadar düşen vaka sayısı 2022'de 3533'e yükseldi. 2022'de CYBE'ler arasında 133 gonore, 31 klamidya, 2971 HIV-AIDS vakası kayda geçti.
NASIL ÖNLEM ALINIR?
Frengi bulaşmasını ve özellikle frenginin gebelikteki etkisini azaltmaya doğrudan odaklanmanın zamanı geldi. Hamilelik sırasında testler, hamile kişi yüksek riskli olarak değerlendirilirse veya uzak Avustralya'da salgın bölgesinde yaşıyorsa, ilk doğum öncesi hamilelik boyunca randevuda bir testten beş teste kadar değişir.
Bulaşıcı ve doğuştan gelen sifiliz vakalarındaki artışın, evsizlik, istikrarsız konut koşulları, yoksulluk, aile içi şiddet, ruhsal hastalık, uyuşturucu ve alkol kullanımı, kültürel engeller veya dil, ırkçılık ve sağlık hizmetlerinde ayrımcılık gibi sağlık açısından sosyal belirleyicilerle ilişkili olması muhtemeldir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ayrıca konjenital sifilizin ortadan kaldırılması amacıyla eşlerin rutin olarak sifiliz testi yaptırmasını önermektedir.
Hamilelik sırasında sifiliz testinin daha iyi izlenmesine ihtiyaç var. DSÖ, hamile kişilerin %95'inin hamilelik sırasında sifiliz testi yaptırması hedefiyle konjenital sifilizin ortadan kaldırılması için küresel bir hedef belirledi. Şu anda Avustralya'da bu hedefe ne kadar yakın veya uzak olduğunu bilmenin bir yolu yok. Doğuştan gelen frengi tamamen önlenebilir bir hastalıktır ve herhangi bir gebeliğin bu sonuca yol açması bir trajedidir.
