Borsa İstanbul neden düşüyor? Hisseler resmen çakıldı
Borsanın BIST 100 endeksi günü yüzde 3,87 düşüşle kapadı. Borsa İstanbul’da haftanın ilk işlem gününde meydana gelen düşüş günlük yüzde 4’e ulaştı.
Bankacılık endeksi yüzde 3,8; sanayi endeksi ise gün içinde yüzde 3,5 civarında kayıplar yaşadı. BIST 100 endeksinde yer alan hemen hemen her hissenin kayba uğradığı görüldü.
BBC Türkçe'den Özge Özdemir'in haberine göre; Borsa İstanbul’da geçen hafta da düşüşlerin yaşanması, bu yıl gerçekleşen rekor sayıda yatırımcı ve halka arzın ardından önümüzdeki günlerde borsanın nasıl şekilleneceği sorusunu doğuruyor.
Borsa İstanbul’da geçen hafta genelinde yaşanan düşüş, yüzde 5,5’i bulmuştu.
Ekonomist Tuğba Özay, borsada yaşanan düşüşün arkasındaki en büyük sebebin mevduat faizlerindeki yükseliş olduğunu aktarıyor.
Yüksek enflasyon ve görece düşük faizin hüküm sürdüğü aylarda yatırımcıların parasını korumak ya da getiri elde etmek için en büyük aracı borsa olmuştu.
Ancak yapılan son faiz artışıyla beraber, politika faizinin yüzde 42,50'ye yükselmesi, piyasa faizlerinin ise yüzde 50’lere yaklaşmasıyla yatırımcı, borsadan ziyade mevduat faizine yöneldi.
Ekonomist Serdar Pazı ise bugün yaşanan düşüşün arkasında Noel tatili sebebiyle yabancı piyasaların kapalı olmasının ve bundan dolayı yaşanan likidite azlığının da yer aldığını aktardı.
'Operasyon' iddiaları
Diğer yandan sosyal medyanın gündeminde borsada yaşanan düşüş “Operasyon çekiliyor” iddialarıyla yer aldı.
BIST 100 endeksi X platformunda en çok tartışılan konulardan biri olurken Ekşi Sözlük’te de borsada yaşanan düşüş önemli bir gündem maddesiydi.
Son günlerde yaşanan düşüşün manipülasyon kaynaklı olduğuna dair iddialar, birtakım haberlere ve piyasada yer alan söylentilere dayanıyor.
Habertürk’ten gazeteci Rahim Ak, “Gübretaş hissesinde pozisyon alan iki büyük yatırımcının satışlarının piyasayı sarstığını, bazı aracı kurumların teminatlarını tamamlamayan bu yatırımcıların diğer hisselerini de mecburen sattığını” öne sürmüştü.
Bu gelişmelerin piyasaları sarstığı belirtilmişti.
Gübretaş'ın hisselerinde bugün yüzde 10'luk bir düşüş gerçekleşti.
Şirketin hisselerinde 15 Aralık'tan bu yana gerçekleşen kayıp yüzde 46,7'yi buldu.
Benzer bir iddiayı Sabah gazetesinden yazar Melih Altınok da dile getirdi.
Muhalefet partisi CHP, borsada spekülasyon ve manipülasyon yapıldığı iddialarını uzun bir süre boyunca gündeme taşımıştı.
Son olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen haftaki Borsa İstanbul’un 150. Yıl Gong Töreni'nde borsada manipülasyonlara karşı SPK’ya (Sermaye Piyasası Kurulu) ve BİST'e çağrı yaptı:
“İster ekonomist ister simsar olsun sermaye piyasasını manipüle etmeye çalışanlara meydanı boş bırakamayız. Gerek SPK gerek BİST'ten bu konuda daha fazla hassasiyet ve çaba bekliyoruz. Devletimizin tüm imkanlarının bu süreçte sizlerin emrinde olduğunu vurgulamak istiyorum.”
Yatırımcı sayısı ve halka arzda rekor
Bu iddiaların gündemi bu kadar belirlemesinin arkasında borsanın bu yılı rekorlarla geçirmesinin büyük bir rolü var.
Borsa İstanbul’da bu yıl beş milyon yeni yatırımcı ile rekor kırıldı. Böylece yatırımcı sayısı toplamda 8,5 milyona ulaştı.
Ancak Serdar Pazı, bu yatırımcıların çoğunun finansal okur yazarlığının sınırlı ve tahammülünün de az olduğuna dikkat çekiyor.
Ekonomist Tuğba Özay da gelen çoğu yatırımcının bu yıl borsada yaşanan halka arz furyasına kapılıp geldiğine dikkati çekiyor.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı İbrahim Ömer Gönül’ün verdiği rakamlara göre bu yıl 54 şirketin halka arz edilmesiyle bir rekor kırıldı.
Bu şirketler piyasadan 79,3 milyar lira fon sağladı.
Ekonomist Özay, “Borçlanma maliyetleri yükseldiği ve kredi muslukları kısıldığı için şirketler finansman sağlayabilmek için halka arzı seçti” diyerek bu durumu özetliyor.
Türkiye, halka arzda Avrupa rekorunu kırdı
Denetim ve danışmanlık şirketi Ernst Young'ın raporuna göre bu yıl dünyada halka arzlarda 2022’ye göre yüzde 8 düşüş yaşandı.
Ancak Türkiye borsası dünyada sayı olarak 11’inci, halka arz büyüklüğü bakımından ise 10’uncu borsa olmayı başardı.
Türkiye, Avrupa’da ise 3 milyar dolar halka arz büyüklüğü ile zirveye çıktı.
Ancak güçlü mali tabloları olmadığı ve üretme potansiyeli barındırmadığı halde şirketlerin halka arz edilmesi eleştirilmişti.
Ekonomist Tuğba Özay, borsada yaşanan düşüşün arkasında bu faktörün de bulunduğunu, büyüme potansiyeli olan ve olmayan şirketler arasında bir ayrımın ortaya çıkacağını düşünüyor.
Özay, “Normalde halk arz öncesinde bilgilendirme formları olur. Şirketle ilgili, şirketin hikayesiyle ilgili, yatırım planları ile ilgili… Bunların hiçbir önemi olmadı, halka arza sadece ‘Gireyim kârımı alayım, çıkayım’ diye bakıldı” diyor.
'Enflasyon muhasebesiyle şirketlerin gerçek değeri ortaya çıkacak'
Özellikle seneye enflasyon muhasebesinin gelmesiyle, şirketlerin kârlılıklarında daha gerçekçi bir tablo ortaya çıkacak.
Enflasyon muhasebesi, yüksek enflasyon dönemlerinde, enflasyonun mali tablolar üzerindeki etkilerinin giderilmesine yönelik düzeltici işlemlere verilen bir isim.
Türkiye’de enflasyon muhasebesinin ne zaman ve nasıl uygulanması gerektiği yasalarla belirlenmiş durumda.
Enflasyon muhasebesi, şirketlerin finansal tablolarını daha gerçekçi bir zemine oturturken daha yüksek vergi verilmesinin önüne geçiyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, geçtiğimiz aylarda bankalar ve finans kurumları dışındaki şirketlere enflasyon muhasebesi geleceğini duyurmuştu.
“Enflasyon muhasebesinin sonuçlarını görmek istiyor yatırımcılar” diyen Özay, “Yıl genelinde çok fazla prim yapan şirketler vardı, enflasyon muhasebesiyle aslında gerçekler göz önüne serilecek ve şirketler gerçek değerine ulaşacak” diye konuşuyor.
Habertürk’e göre bugün yaşanan düşüşte de yeni halka arz edilen şirketlerdeki değer kayıpları rol oynuyor.
Son aylarda halka arzı gerçekleşen ve ilk günlerinde peş peşe tavan olan şirket hisselerinde bugün yüzde 6 ile 9 arasında düşüşler görüldü.
BIST 100 endeksi dolar cinsindeki seviyesinden çok uzakta
BIST 100 endeksi TL cinsinden bu yıl rekor kırsa da dolar cinsindeki zirvesinden çok gerilerde.
Endeks, dolar cinsinden 2013 yılındaki 500 seviyesinden 2023’te yaklaşık 250 puana kadar gerilemiş durumda.
Yabancı yatırımcı tarafında çıkış durdu; ancak halen beklenen giriş yaşanmadı.
Ekonomist Özay’a göre yabancı fon yöneticileri, yerel seçimlerin de geçmesini ve ortodoks ekonomi politikalarının devam edip etmeyeceğini görmek istiyor.
Borsada yabancı yatırımcıların 2012 sonlarında yüzde 67’yi bulan oranı, bu yıl 34,67 seviyesine kadar gerilemiş durumda.
Ekonomist Serdar Pazı, endekste dolar bazından zirvelerin tekrar görülmesinin yabancı yatırımcının ilgisine, yerel seçimlere ve Amerikan Merkez Bankası’nın (Fed) politikalarına bağlı olduğunu vurguluyor.
