BASIN KONSEYİ'NDEN HÜRRİYET GAZETESİ'NE UYARI KARARI!

İŞTE BASIN KONSEYİ TARAFINDAN AÇIKLANAN O KARAR!

Basın Konseyi Yüksek Kurulu, Hürriyet Gazetesi’nde 08.04.2011 ve 09.04.2011 tarihlerinde “Potada Bahis Bombası” ve “İşte O Maçlar İşte O Kupon” başlıklarıyla yayımlanan haberlerle ilgili olarak aşağıdaki kararı vermiştir.

ŞİKÂYET KONUSU : Ahmet Dursun Kandemir Vekili Av. Nihal Yıldırım, Hürriyet Gazetesi’nde 08.04.2011 ve 09.04.2011 tarihlerinde “Potada Bahis Bombası” ve “İşte O Maçlar İşte O Kupon” başlıklarıyla yayınlanan iki ayrı haberde, basketbol antrenörü olan müvekkili Ahmet Dursun Kandemir’in, İddia isimli bahis oyununda kendi çalıştırdığı takım olan Antalya Büyükşehir Belediye Spor Erkek Basketbol Takımı üzerine bahis oynadığı ve bu şekilde haksız kazanç sağladığına ilişkin yer alan iddialar ile Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

Şikâyete konu haberler, Hürriyet Gazetesi’nde 08.04.2011 ve 09.04.2011 tarihli nüshalarının spor sayfalarında “Potada Bahis Bombası” ve “İşte O Maçlar İşte O Kupon” başlıkları ile verilmiş ve bu her iki haberde özet olarak, haberin yapıldığı dönemde Antalya Büyükşehir belediyesi Erkek Basketbol Takımının antrenörlüğü görevini yürütmekte olan şikâyetçinin, kendi takımının maçlarına bahis oynaması yüzünden, bu takımın yapacağı maçın İddia bülteninden çıkartıldığının iddia edildiği, benzer bir durumun aynı ligde yer alan Oyak Renault takımı için de geçerli bulunduğu ve bu takımın da antrenörü ile yollarını ayırdığı ifade edilmiştir. Haberin detaylarına göre, İddia oyununu organize eden şirketin, bahis şikesi ve manipülasyonlara engel olmak için “bahis ajan” isimli özel eğitimli kişiler görevlendirdiği ve bu kişilerin iyi bildikleri spor camiasında araştırmalar yaparak, şüpheli buldukları kişileri şirket merkezine bildirdikleri ifade edilmiştir. Şikâyetçi Ahmet Kandemir’in de bu kapsamda şüpheli bulunduğunu ve bahis oynama alışkanlığı bulunan Kandemir’in kendi takımı üzerine bahis oynadığının tespit edilmesi üzerine, Basketbol Federasyonu’nun bu durumdan bilgilendirildiğini ve İddia bülteninde yer alan Antalya Büyükşehir Belediyesi-Beşiktaş Cola Turca maçının bültenden çıkartıldığı ifade edilmiştir.

Hürriyet Gazetesi’nin 09.04.2011 tarihli nüshasında spor sayfasında “İşte O maçlar İşte O Kupon” manşeti ile verilen haberde ise, bir gün önce Meriç Tunca ve Celal Demirbilek imzalarıyla verilen haber bu kez yalnızca Meriç Tunca imzası ile, bu kez detaylandırılarak okuyucuya ulaştırılmıştır. Buna göre, olayda adı geçen kulüplerin bir gün önceki haberin doğruluğunu teyit ettikleri belirtilmiş ve olayın perde arkasında ilginç olaylarla karşılaşıldığı belirtilmiştir. Haberde, tüm bu ilgili sürecin yaklaşık bir ay önce (05.03.2011) Antalya’daki değişik bayilerden dört basketbol maçına yüklü miktarda İddia kuponları yatırıldığının fark edilmesi ile başladığını ve genelde Antalya takımlarının maçlarına oynanan bu bahisler ile yüklü miktarda ikramiye kazanıldığının ortaya çıkması üzerine olayın bahis ajanları tarafından incelemeye alındığı, bu kişilerin bahislerin yatırıldığı İddia bayiini bularak sorguya çektiklerini ve bu bahislerin antrenör Ahmet Kandemir’in bir yakını tarafından oynandığını tespit ettikleri ifade edilmiştir. Bu çerçevede, Ahmet Kandemir’in antrenörlüğünü yaptığı Antalya Büyükşehir Belediye Spor’un maçının İddia bülteninden çıkartıldığı, konuyla ilgili olarak Basketbol Federasyonu’nu arayan Antalya Büyükşehir Belediye Spor yöneticilerine ise “Hocanıza dikkat Edin” şeklinde bir yanıt verildiği ifade edilmiştir.

Şikâyetçi vekili ise, haberin maddi gerçeklere aykırı olarak yapıldığını ve şikâyetçinin kişilik haklarını ihlal eder mahiyette olduğunu, bu haberler yayınlanmadan önce şikâyetçi ile bağlantıya geçilerek kendisinden görüş alınmadığını ve bu habere karşı, Hürriyet Gazetesi’ne süresi içinde düzeltme ve cevap (tekzip) hakkını kullanmak üzere başvurdukları halde, tekzip metninin yayınlanmadığını belirtmiş ve tüm bu gelişmelerin Basın Meslek İlkeleri’nin;

- “kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez” şeklindeki üçüncü,

-“kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırları ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki dördüncü,
- “soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki altıncı ve

- “basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı duyarlar” şeklindeki on altıncı maddelerini ihlal ettiğini ileri sürmüştür.

ŞİKÂYET EDİLENİN YANITI: Şikâyet konusu haberlerin yayınlandığı Hürriyet Gazetesi ile haberleri hazırlayan gazete yazarları Meriç Tunca ve Celal Demirbilek’e, şikâyetle ilgili bilgi veren Genel sekreterlik mektubu, 10.06.2011 tarihinde gönderilmiştir.

Bu mektupların gönderilmesinden sonra, şikâyet konusu haberlerin her ikisinde de imzası bulunan Hürriyet Gazetesi yazarı Meriç Tunca, Basın Konseyi’ne ayrıntılı bir yanıt göndererek, şikâyet konusu haberlerle ilgili görüşlerini aktarmıştır.

Meriç Tunca, yanıtında özetle, Antalya Büyükşehir Belediye Spor ve Oyak Renault basketbol takımları arasındaki müsabakanın, İddia bülteninde yer almaması nedeniyle bu konuyu araştırmaya başladığını, bu amaçla her iki kulüp yönetimini aradığını, Antalya kulübünün yetkilisiyle yapmış olduğu görüşmede, bu yetkilinin basketbol federasyonunun antrenörleri Ahmet Kandemir’le ilgili manipülasyon iddiaları olduğu için bültenden çıkartıldıklarını ilettiğini ifade ettiği, benzer bir açıklamanın kulüp başkanı tarafından kulüp resmi sitesinde de yayınlandığını, kendisinin bu durumu basketbol federasyonundaki kaynaklarına doğrulattıktan sonra haberi yaptığını, celal Demirbilek’in de İddia bülteninde yer almayan diğer kulüp olan Oyak Renault ile görüşerek benzer bir süreç yaşayan bu kulüpteki gelişmeler hakkında bilgi aldığını ifade etmiştir. Kendisinin haberi hazırlarken kesinlikle bu kişiler suçludur gibi bir ifade kullanmadığını aksine “suçlanıyor” ifadesi ile bir iddiayı ortaya koyduğunu, haberin ardından da Antalya kulübü tarafından antrenör Ahmet Kandemir’in görevden alındığını belirtmiştir. Ertesi gün yayınlanan “İşte O Maçlar İşte O kupon” başlıklı haberle ilgili olarak ise, bu haberi haber kaynaklarından olayla ilgili edindiği ayrıntılı bilgiler çerçevesinde hazırladığını, ancak haberde manipülasyon yapıldığı iddia edilen 4 maçtan 2 tanesinin aslında İddia bülteninde hiç yer almadığı şeklindeki detayın, haber hazırlanırken bir şekilde atlanıldığını, fakat bu durumun haberin özünü ve doğruluğunu değiştirmediğini ifade etmiştir. Nitekim bu gelişmeler sonucu Antalya Büyükşehir Belediye Spor kulübü tarafından antrenör Ahmet Kandemir’in görevine son verilmesinin ve 2 hafta aranın ardından bu kulübün maçlarının iddia bülteninde yeniden yer almaya başlamasının da haberin doğruluğunu kanıtlayan unsurlar olduğunu belirtmiştir.

Şikâyet konusu haberlerden 08.04.2011 tarihli ilk haberde Meriç Tunca ile birlikte haberi hazırlayan kişi olarak ismi geçen Celal Demirbilek ise, konuyla ilgili bilgi vermek üzere bizzat Basın Konseyi’ne gelme nezaketinde bulunmuş ve şifahen, şikâyet konusu haberin kendisine ait olmadığını, yalnızca bu haberi hazırlayan arkadaşlarının ricası üzerine bu konuyla ilgili olarak, bir yetkiliyle telefon görüşmesinde bulunduğunu ve öğrendiği bilgileri kendisinden talepte bulunan meslektaşları ile paylaştığını, haberle ilgisinin bundan ibaret olduğunu ve kendi isminin bu habere konulmasının da kendisinin bilgisi dışında gerçekleştiğini, haberi hazırlayanların bunu kendisine bir jest olarak yaptıklarını ancak kendisinin böyle bir jeste ihtiyacı olmadığını ve bu nedenle de tepki gösterdiğini ifade etmiştir.

DEĞERLENDİRME VE SONUÇ: Basın Konseyi Yüksek Kurulu 6 Temmuz 2011 tarihli toplantısında dosyayı ele alarak aşağıdaki değerlendirmeyi yapmıştır.

Şikâyet konusu haberler, Türkiye Erkekler Profesyonel Basketbol ligi takımlarından Antalya Büyükşehir Belediye Spor’un antrenörlüğü görevini yerine getiren şikâyetçi Ahmet Dursun Kandemir’in, İddia bahis oyununda kendi takımının maçları üzerine bahis oynadığı iddiasına ilişkin olarak kaleme alınmıştır. Öncelikle belirtmek gerekir ki, bu şekildeki bir iddia her anlamda “kamu yararı ve kamusal ilgi” kriterlerini bünyesinde taşıyan bir gelişmedir ve bu nedenle haber değerine haizdir. Bu açıdan, somut olayda önemli olan husus, haber değeri taşıyan bu iddianın kamuoyuna duyurulmasında, haber verme hakkı ile kişilik hakları arasındaki dengeyi oluşturan diğer unsurlar olan güncellik, gerçeklik ve haberin konusu ile ifade ediliş biçimi arasındaki düşünsel bağlılık şeklindeki diğer ölçütlerin de sağlanmış olup olmadığıdır.

Haberi bu çerçevede ele alırsak, bir kere ilk olarak “güncellik” ölçütünün/koşulunun kesinlikle yerine getirildiğini belirtmemiz gerekir. Gerçekten, haber güncel/aktüel bir gelişmeyi okuyucuya duyurmaktadır. Gerçeklik koşulu yönünden ise, Basın konseyi Yüksek Kurulu’nun, konuyla ilgili mahkeme içtihatları ve öğretideki bilimsel görüşleri esas almak suretiyle daha önce oluşturduğu birçok kararda da belirtildiği üzere, burada esas alınması gereken husus “mutlak gerçeklik” değil ancak “görünüşte gerçeklik”tir. Diğer bir ifadeyle, haber hazırlanırken, haber konusu olayın gerçekten belirtildiği şekilde vuku bulduğuna ilişkin olarak görünüşte bir gerçeklik algısının bulunması yeterlidir. Somut olayda da, Antalya Büyükşehir Belediye Spor takımı maçlarının henüz haber yapılmadan önce İddia bülteninden çıkartılmış olması, konuyla ilgili olarak söz konusu kulüp yetkililerinin (bizzat kulübün resmi sitesi de dahil olmak üzere) yapmış oldukları açıklamalar, haberin içeriğiyle ilgili olarak bir görünüşte gerçeklik durumunun var olduğunu ortaya koymaktadır.

Haberin veriliş biçimi, diğer bir deyişle konu ile ifade arasındaki düşünsel bağlılık ölçütü yönünden ise, Genel Sekreterlik görüşünde her ne kadar yazıdaki bazı ifadelerin bir iddianın haberleştirilmesinden çok bir yargının (hükmün) ifade edilmesi niteliğinde olduğu ileri sürülmüşse de, Basın Konseyi Yüksek Kurulu, bu yazının bütününde, prensip olarak kesin bir yargı verilmesinden kaçınılmaya çalışıldığını kabul etmiş ve dolayısıyla yazının mevcut haliyle kişilik haklarını ihlal eder mahiyette olmadığı sonucuna ulaşmıştır.

Buna karşın, söz konusu haberlerle ilgili olarak, şikâyetçi tarafından Hürriyet Gazetesi’ne süresi içinde Basın Kanunu’nun 14. Maddesi uyarınca düzeltme ve cevap metni gönderilmiş olmasına rağmen, bu metnin yayınlanmamış olması ise, Basın Meslek İlkeleri açısından tartışılmaz şekilde sorunlu bir durumdur ve Basın Meslek İlkeleri’nin 16. Maddesinin Hürriyet Gazetesi tarafından açıkça ihlali niteliğindedir.

Tüm bu verilerin ışığında, Basın konseyi Yüksek Kurulu tarafından, Hürriyet Gazetesi’nde 08.04.2011 ve 09.04.2011 tarihlerinde “Potada Bahis Bombası” ve “İşte O Maçlar İşte O Kupon” başlıklarıyla yayınlanan haberler nedeniyle, Hürriyet Gazetesi tarafından Basın Meslek İlkeleri’nin;

- “basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı duyarlar” şeklindeki on altıncı maddesinin ihlal edildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Yukarıda arz ve izah olunan gerekçeler karşısında, Hürriyet Gazetesi Yazarları Meriç Tunca ve Celal Demirbilek hakkındaki “şikâyetin yersizliğine”; buna karşın gönderilen tekzip metnini yayınlamaktan imtina etmek suretiyle Basın Meslek İlkeleri’nin on altıncı maddesini ihlal eden Hürriyet Gazetesi’nin ise “uyarılmasına” oyçokluğuyla karar verilmiştir.