''BASIN İLAN KURUMU'NUN CEZA YETKİSİ KALDIRILSIN!''
CHP İstanbul Milletvekili Oktay Ekşi, Basın İlan Kurumu hakkındaki yasada değişiklik önerisinde bulundu.
Oktay Ekşi, Basın İlan Kurumu’nun kuruluşu hakkındaki 4 Ocak 1961
tarih ve 195 sayılı yasanın 49’uncu maddesinin değiştirilmesi
amacıyla bir yasa önerisi hazırlayarak TBMM Başkanlığına
sundu.
Yasa değişikliği teklifinde, Basın İlan Kurumunun “gazetecileri” ve
kendi Genel Kurulunda aldığı kararları uygulamayan “Kamu
Kurumlarını” cezalandırmasına imkan veren yasa hükmünün
kaldırılması önerildi.
Önerisini TBMM Başkanlığına sunan Oktay Ekşi, “Bir ülkede
demokrasiden söz ediyorsak, o ülkede yanlış yapanları “idare”
değil, “yargı” cezalandırır. Temel ilke budur. Hele “medya”yı ve
bir kamu kurumunu, İdareye bağlı bir başka Kamu Kurumunun (örneğin
bir ildeki Emniyet Müdürlüğünü, o yahut öteki ildeki Sağlık
Müdürlüğünün) cezalandırması akılla açıklanamayacak durumlardır. Ne
var ki 4 Ocak 1961’de yayımlanıp yürürlüğe giren Basın İlan Kurumu
Kanununun 49’uncu maddesi hem yazılı basın hem de kamu kurumları
üzerinde böyle bir yetki kullanma hakkını Basın İlan Kurumuna
tanımaktadır. Verdiğim yasa önerisi bu gizli kalmış ayıbı ortaya
çıkarmayı ve yaşamımızdan çıkarıp atmayı hedeflemektedir” dedi.
Ekşi söz konusu öneriyi Basın Konseyi adına 2001 tarihinde o
dönemin Adalet Bakanına da sunduğunu ancak sayın bakana bu
çarpıklığı anlatamadığını ilave etti.
Oktay Ekşi, Meclis’e sunduğu dilekçesine değişiklik
gerekçesini ve önerisini şöyle ifade etti:
Basın İlan Kurumunun teşkili hakkındaki kanun ülkemizdeki siyasi
ahlakın da basın ahlâkının da –daha fazla- yozlaşmasını önleme
bağlamında çok büyük yararlar sağlamıştır. Çünkü devletin resmi
ilan ve reklam verme olanaklarını keyfi şekilde kullanarak medyayı
uşaklaştırma süreci, bu ilan ve reklamları objektif kriterler
ışığında dağıtan bu Kurum teşkil edildikten sonra büyük çapta
önlenmiştir.
Ancak Kurum son zamanlarda yasa ile kendine verilmiş görev alanının
dışına çıkıp daha çok Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel
Müdürlüğü ile gazetecilik meslek örgütlerinin işlevlerini
üstlenmeye yani “durumdan vazife üretmeye” başlamıştır.
Gazetecilere “Hizmet Pasaportu” almak (veya aldırmak),
gazetecilerden mesken sahibi olmayanlara TOKİ aracılığıyla projeler
devreye sokmak, kurum kaynaklarını kullanarak iftar sofraları
düzenlemek gibi örnekler (bunların gerekli olup olmadığı tamamen
ayrı bir konudur) bu bağlamda sayılabilir.
Kurumun daha önceki yıllarda ön plana çıkartılmayan bir uygulaması
da 195 sayılı yasanın “Müeyyide” başlıklı 49’uncu maddesini
kullanarak kendisini “Basın meslek ahlâkının koruyucusu ve
yönlendirici” sandığını gösteren kararlarıdır.
Kurum 50 küsur senedir yasada bulunan bu hükmün o tarihte yasa
koyucu tarafından görülemeyen yanlışını, bugün kendisini yetkili
sayıp kullanmaktadır.
Yasa koyucunun o tarihteki yanlışı, gerçek bir demokraside
“medya”nın hiçbir zaman, kamu kurumlarının etki alanında olmadan
(bir başka deyişle hukuk devleti gereklerine uymak koşuluyla
özgürce) görev yapması gerektiğini dikkate almamasıdır. O yüzden
yasa, “idareye” (yürütmeye) bağlı bir kurumun basını
cezalandırılabilmesinde sakınca görmemiştir. Basın İlan Kurumu da,
buradaki yanlışlığı yok sayarak, kendi kendine “Basın Ahlak
Esasları” diye bir metin üretmiş ve o metne aykırı davrandığını
iddia ettiği bazı gazetelere zaman zaman (resmi ilan vermeyi
durdurma gibi) cezalar kesmiştir.
Dahası, 49’uncu maddeye konan hükümle Basın İlan Kurumuna, sadece
gazeteciler hakkında değil “Kurum Genel Kurulu’nun (…)
ittihaz edeceği (alacağı) kararla yükletilen ödevlere riayet
etmeyen kamu idare ve teşekkülleri”hakkında da yaptırım uygulama
yetkisi tanınmıştır.
Bir kamu kurumunun başka bir kamu kurumu hakkında şikâyeti
olabilir. Bunu usulünce dile getirip, gereğini talep edebilir ama
“yaptırım uygulama” kararı alabilmesi, kamu yönetimi ilkelerine
taban tabana aykırıdır.
İşte bu nedenlerle söz konusu yasanın 49’uncu maddesinin demokrasi
ile, hukuk devleti kavramıyla ve idarenin temel ilkeleri ile
çelişen ibarelerinin maddeden çıkarılmasını arz ve teklif
etmekteyim.