AYM'den kritik basın özgürlüğü kararı: Gazeteci ispatı beklemeden yazabilir

Anayasa Mahkemesi (AYM) bir internet sitesi genel yayın yönetmeninin haber nedeniyle hapis cezası almasının ifade ve basın özgürlüğünün ihlali olduğuna karar verdi. AYM, "Gazetecilerden bir beyanın doğruluğunu kanıtlamakla yükümlü savcı gibi hareket etmelerini beklemek aşırı yüksek bir ispat külfeti getirir" derken, ceza ertelemesinin de stres ve endişe yaratacağını vurguladı.

Hürriyet gazetesinden Oya Armutçu'nun haberine göre, 5 yıl önce ‘borsagundem.com’ adlı internet sitesinde, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda (İMKB) hisseleri işlem gören bir dizi şirketin hissedarları, yönetim kurulu üyeleri ve aracı kurum sahipleri olan 2 kişi hakkında haber yer aldı. Bu kişilerin geçmişte manipülasyon suçundan yargılandığı ve mahkûm oldukları, davanın zamanaşımına uğraması nedeniyle mahkûmiyet kararının kesinleşmediği belirtildi. Haberde, İstanbul Asliye Ceza Mahkemesi’nde Sermaye Piyasası Kanunu’na muhalefet, dolandırıcılık, silahlı terör örgütüne üye olma, suç işlemek amacıyla örgüte üye olma ve suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçlarından yargılandıkları yazıldı. Son zamanda satın aldıkları şirketler hakkında bilgiler verilen haberde, bu kişilerin lüks içinde yaşadıkları ve servetlerinin kaynağının merak edildiği de vurgulandı.

Şikâyet üzerine açılan davada internet sitesinin genel yayın yönetmeni Orhan Pala, iki kez 2 ay 27 gün hapis cezasına çaptırıldı ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına hükmedildi. Bunun üzerine Pala, Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvuruda bulundu. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararlarına atıfla AYM, Pala’nın ifade ve basın özgürlüğünün ihlal edildiğine oybirliği ile karar verdi. İhlalin ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasına hükmeden AYM’nin 15 Şubat tarihli kararında özetle şöyle dendi:

"Hakkaniyete uymayan sonuçlar"

"Gazetecilerden bir beyanın doğruluğunu kanıtlamakla yükümlü savcı gibi hareket etmelerini beklemek aşırı yüksek bir ispat külfeti getirir ve böyle bir mükellefiyet sanık veya davalı olarak yargılandıkları davalarda hakkaniyete uygun düşmeyen sonuçlara ulaşılmasına neden olabilir. Başvurucunun gazeteci olarak yeterince sorumlu bir şekilde davrandığını kabul etmek gerekir.

"Dahası bir basın suçundan dolayı hapis cezası verilmesinin, gazetecinin ifade ve basın özgürlüğüyle bağdaşmayacağı açıktır. Böyle bir ceza ancak istisnai hallerde kabul edilebilir. Bir yayın sonucu maddi ya da manevi zarara uğramış bir kimsenin, hakkında yanlış bilgiler yayımlayan gazeteci aleyhine en azından özel hukuk kapsamında bir tazminat davası açabileceği kabul edilse bile somut başvurudaki gibi klasik hakaret davalarında oldukça ağır olan hapis cezasının kaçınılmaz olarak caydırıcı bir etki yarattığı kabul edilmelidir.

İşini yapmaktan imtina riski

"Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmiş ve başvurucu beş yıl denetimli serbestlik tedbiri altına alınmıştır. Bir haber sitesinin genel yayın yönetmeni olan başvurucunun, bu süre içinde cezasının infaz edilmesi riski her zaman vardır. Yaptırıma maruz kalma endişesinin kişiler üzerinde kesintiye uğratıcı bir etkisi vardır ve sonunda kişi denetim süresini yeni bir mahkûmiyet almadan geçirse bile kişinin bu etki altında ileride düşünce açıklamalarından veya basın faaliyetlerini yapmaktan imtina etme riski bulunmaktadır. Sonuç olarak başvurucunun gelecekte cezasının infaz edilebilme olasılığının kendisinde stres ve cezalandırılma endişesi yarattığı kabul edilmelidir.”

AYM’nin kararı dünkü Resmi Gazete’de yayımlandı.