Efendim: hemen belirteyim bu konuda çok detaylı bir araştırma henüz mevcut değil. Ancak bazı tahminler, eski seçimlerle bazı rakamsal kıyaslamalar ve mantıki çıkarımlar mevcut. Buna göre AK parti’deki oy kayıplarına yol açan etmenlerden biri AK Parti’ye yüzünü çeviren, bir şekilde kızgın olan geniş ve “Küskün” bir kitle var. Bende bunu “Kuvvetle muhtemel” olarak görüyorum…
Bu seferki seçimlerde katılım oranı yüzde 6 - 6.5 oranında azaldı. (Yüzde 85’ten yüzde 78’5’a düştü.) AK Parti’nin 18 milyon bandındaki oyu 16 milyona geriledi. Oy kullanmayan toplam seçmen 13 milyonu aştı. (2 milyon 210 bin 42 oy ise geçersiz ise geçersiz sayıldı. Bunların ne kadarı “hata” sonucu ne kadarı “tepki” oyu bilinmiyor!) Burada net bir “homojenlik” ya da oy vermeme nedenlerinde bir ortaklık söz konusu olmasa da mevcut kitlenin esas olarak AK Parti’ye karşı “Soğumuş” bir kitle olduğunu anlamak güç olmasa gerek. Bu anlamda “Küskünler Partisi” aslında seçimin tabelası konmamış, en çok oy alan 3. partisi oldu. Eğer rakamlarda bir yanılmam söz konusu değilse “Panorama” kabaca bu.
CHP’nin “Zombi Seçmen”i Yeniden Canlandı!..
Bu arada ilginçtir daha düne kadar, 14 Mayıs 2023 seçimleri sonrası partilerinden ümidi kesen, “sandığa gitmeyeceğim” diye tutturan CHP’lilerdi aslında. Soğuma ya da tepki asıl o cenahta oluşmuştu. Herkes bir “duygusal kopuş” tan söz ediyordu. Aidiyet, sadakat hisleri deforme olmuştu. Ancak Kemal Kılıçdaroğlu’nun gidip, yerine Özgür Özel’in gelmesiyle ve Ekrem İmamoğlu rüzgârının esmesiyle birlikte bu yılgınlık hissi hızla kayboldu herhalde.
Buna olayın yerel seçim havasından çıkıp tekrar “Genel seçim” atmosferine dönmesi ve “Anti - Erdoğan”, “Anti – AKP” duyguların yeşermesiyle birlikte CHP’nin isteksiz, yorgun, küskün, yarı-ölü “Zombi seçmeni” birdenbire canlandı. (Zombi seçmen bana göre şu veya bu nedenle partisine sırt çeviren ya da çevirmeye hazır ama son anda tekrar tavır değiştiren seçmendir. Partilerine karşı hayati ilgisini, enerjisini kaybetmiş, ne canlı ne ölü olduğu tam belli olmayan seçmen tipidir. Partisine karşı hem ölü hem canlı da denebilir. Kavramın bir benzetme olarak bu tarz yorumlanışı ilk şahsıma aittir. Literatüre ufak bir katkım olsun!) Üzerine ölü toprağı serpilmiş kitle birden hayatiyet kazandı.
Ne var ki “Kaderin garip bir cilvesi” olarak olay süreçte adeta tersine döndü. Onun yerini ise o ana kadar pek renk vermeyen, AK Parti’nin yeni tip “Zombi Seçmen”i aldı. Bunlar ise CHP’ninkinin tersine son ana kadar AK Parti’ye destekte “Canlı taklidi” yapıp, (CHP’ninki ise “Ölü taklidi” yapmıştı) küskünlüğünü gizleyip, ardından zombileşen bir kitleydi. Söz konusu kitle AK Parti’yi “Benim partim” olarak görmekten vazgeçme yaşadı. Artık olay bir “ikaz”ı çoktan geçmişti. Bir “Cezalandırma arayışı”na girdi. Bu anlamda “Zombi küskünler” adres değiştirdi!..
Kim Bu Küskünler?..
Peki kim bu küskünler? Ne oldu da o güne kadar oy verdikleri partiyi desteklemekten vazgeçtiler? Bunlar ekonomideki kötü gidişattan tutun, kira artışlarına, temel gıda maddelerine eskisi gibi kolay erişememeye, pahalılığa, emekli zamlarına, gelecek hayali kuramamaya, fırsatçı market-esnaf ekonomisine, bunlara bağlı ahlaki çöküntüye, ailenin çözülüşüne, toplumsal çakallaşmaya, her nasılsa kısa sürede ihale kapıp zengin olanlara, adam kayırmacılığa, liyakatsizliğe, AK Parti’nin bir ilçesinde kıytırıktan yönetici olup çakarlı araçlarla hava atan egosu eziklere, sokaktaki köpeklerin bir türlü toplanmamasına, lgbt’ciliğe, mülteci işgaline vb, kızıp her alandaki kuralsızlığa, yozlaşmaya kadar tutun tepkililerdi.
Yalnız bunların ilginç özelliği AK Parti’den kopup gidip CHP’ye oy vermiyorlar ya çok cüzi bir kısmı veriyor. (CHP’ye ise muhtemelen DEM, İYİP, Memleket Partisi ve diğer küçük “muhalefet partileri” nden kopanların oy vermesi daha mümkün) Bunların bir kısmı geleneksel “muhafazakâr” özelliklerini önemli ölçüde koruyorlar. Ancak bunu artık AK Parti’de göremediklerini ya da bulamadıklarını düşünüyorlar. AK Parti onlar için artık “Vazgeçilmez” değildir!..
Sola Oy Yok Ama AK Parti’ye de!..
O yüzden gidip herhangi “Modernist”, sol bir partiye de oy vermiyorlar ya da çok azı veriyor. (Ancak YRP gibi bir partiye yöneldikleri söylenebilir.) Zaten AK Parti neredeyse çeyrek asra yaklaşacak iktidarı boyunca lafta “Muhafazakâr” ama pratikte son derece “Modernist” davrandı. AB uyum yasaları ile başlayan süreç, ekonomik, kültürel, yasal alanlarda “Batıya Entegrasyon Projesi”nin distribütörü gibiydi. Muhafazakâr değerleri sadece oy istemede kullandı. Jetonu geç de olsa düşüp, bunun farkına varan bir kesim şimdi desteğinden çark etmiş görünüyor. Çünkü AK Parti sürekli sağ gösterip sol vurmuş oldu!
Eğer bu kitle “daha insaflı” davranmayıp oylarını tümüyle CHP için kullansaydı aradaki fark çok daha açılmış olacaktı. Herhalde birdenbire bu kadar sert bir cezalandırmaya içleri el vermedi. İntikamını şimdilik sandığa gitmemek ve oy vermemekle, diğer bir deyişle “günaha ortak olmamak”la aldı. Bir “güven zedelenmesi” oluştu!..
AK Parti İçin Travmatik Bir deneyim!..
Kısaca bu seferki seçime “Küskünler” damga vurmuş görünüyor. Lakin en ağır darbeyi alan ise AK parti görünüyor. AK Parti dipten gelen, sanırım kendisinin de pek beklemediği bir “Küskün dip dalgası” torpidosu tarafından hasar almış görünüyor. Bu anlamda AK Parti için “Travmatik bir deneyim” oldu denebilir. AK Parti’yi CHP’den çok “Küskünler” yenmişe bile benziyor.
Tabii AK Parti buradan ne gibi bir ders çıkartır ya da çıkartır mı bilmem? Aynı şekilde söz konusu “Küskün oylar” tekrar geri döner mi yahut kendisine yeni bir adres mi bulur şimdilik o da meçhul. Ancak ciddi bir “Kopuş” olduğu aşikâr. Bu durumun AK Parti’de alarm çanları çaldırdığı da anlaşılıyor. (Çaldırmazsa tuhaf zaten!) Nitekim AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Ya hatalarımızı görerek kendimizi toparlarız ya da güneşi gören buz misali erimeye devam ederiz.” sözleri olayın farkında olduklarını gösteriyor. Aşabilirler mi yoksa “Erime” daha da ciddi boyutlara ulaşır bilinmez. Bu saatten sonra her şey mümkün!..
Uyarı Aslında Herkesedir!..
Ancak öyle veya böyle artık önümüzdeki süreçte sadece AK Parti için değil, bütün partiler için bir “Küskün seçmen” riski doğmuştur. Bugünkü ikaz esas olarak iktidar partisi AK Parti’ye olmakla birlikte aslında herkesin kendisine çeki düzen vermesi lâzım geldiği, adımlarını ona göre atması gerektiği yönünde bir mesajdır. Bugün AK parti’nin ipini çekenlerin yarın kimin ipini çekeceği hiç belli olmaz!
Buradan muhalefete de bir mesaj vardır aslında. “Şu an size desteğimi yansıttım. Bu avantajı iyi değerlendirin. Yoksa şu an size kayan oyları da an gelir geri çekerim” anlamına gelmektedir. Seçmen “Benim oylarım sizin üzerinize tapulu değildir. Sürgit hiçbirinizi desteklemem söz konusu olamaz.” diyerek şartlı tepkisini ortaya koymuştur. Bundan sonra durum önümüzdeki sürece “pusuya yatmış” bir “alışkanlık” olarak yerleşecektir. Seçmen partilerin performansını daha dikkatli izleyecektir. Bu belki de son dönem siyasetinin en önemli uyarısıdır!..
Aksi taktirde ortalık içinde “Zombi seçmen”lerin dolaştığı “Partiler mezarlığı”na döner!..
05.04. 2025