YENİ RTÜK YASASIYLA YAYINCILIKTA YENİ DÖNEM! İSTEĞE BAĞLI YAYINLAR BAŞLIYOR!

RTÜK tarafından hazırlanan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağı, Üst Kurul Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun’un, 31 Mart 2010 Çarşamba günü Bakanlar Kurulunda verdiği brifingin ardından TBMM’ye sevk edilmek üzere imzaya açıldı. Taslakla, yeni yayın teknolojilerine hukuksal altyapı hazırlanarak yayıncılık alanında önemli bir açılım gerçekleştiriliyor. Taslak, IP-TV (Internet Protocol Television), DVB-H (Digital Video Broadcasting-Handheld) ve HDTV (High Definition Television) gibi yeni yayın teknolojileri ile ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırıyor; yayıncılık alanında yeni bir uygulama olarak ortaya çıkan isteğe bağlı hizmetlere imkân veriyor. Böylece kitlesel yayınlardan kişisel yayınlara doğru önemli bir adım atılmış oluyor. Yayın ilkeleri, radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetler için ayrı düzenleniyor.

Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağı dört yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıktı. Sektörle ilgili düzenlemeler yapılırken, radyo ve televizyon kuruluşları ve ilgili kamu kurumlarıyla çok sayıda ortak toplantı yapıldı. Taslak tamamlandıktan sonra da ilgili kamu kurumlarının, radyo ve televizyon kuruluşlarının, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının görüşüne sunuldu. Gelen görüşler çerçevesinde son kez gözden geçirilen taslak, daha sonra RTÜK’ün web sitesine yerleştirildi. Bir ay süreyle gelen görüşler değerlendirilerek taslağa son şekli verildi.

Taslak, AB müktesebatına uyum çerçevesinde 2007 yılı Aralık ayında AB Resmi Gazetesinde yayınlanarak yürürlüğe giren ve AB Sınırötesi Televizyon Direktifini değiştiren AB Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümleri esas alınarak düzenlendi. Geçici olanlar hariç elli iki maddeden oluşan kanun tasarısı taslağı; sektörün sorunlarına çözümler içeren, düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK’ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründe rekabeti arttıran bir içerik taşıyor. Dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal alt yapısının oluşturulmasını da mümkün kılacak olan taslak şu düzenlemeleri içeriyor:

Karasal ortamda yayın lisanslarının verilmesi: 3984 Sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu güne kadar lisanslandırılamayan karasal yayın kuruluşlarının lisans sahibi olmaları, lisans ücretlerinin, kanal ve frekans kullanım ücretlerinin tahsil edilmesi amaçlanıyor. .

Sayısal yayıncılığa geçişin sağlanması: Tasarı, dünya ile paralel olarak karasal sayısal yayıncılığa sorunsuz geçilmesini hedefliyor. Bu çerçevede geçici düzenleme ile bir yıllık süre içerisinde sayısal frekans ihalesinin ve tahsislerin yapılmasını, tahsis tarihinden itibaren üç yıl süre ile de analog televizyon ve sayısal televizyon yayınlarının paralel olarak sürdürülmesini öngörüyor.

Medya sahipliği ve yabancı sermayenin düzenlenmesi: Yürürlükte bulunan ve sektör gerçeklerine, Türkiye’nin hedeflerine uygun olmayan medya sahipliğine ilişkin hükümler yeniden düzenleniyor. Radyo ve televizyon sahibi olmayla ilgili sınırlamalar daraltılarak netleştiriliyor, tekelleşmeyi engellemek üzere tahsis edilecek frekans kapasitesi ve elde edilen sektörel gelir bazlı bir düzenleme getiriliyor. Ayrıca yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranı %25 ten %50 ye yükseltiliyor.

Elektronik haberleşme kanunun yürürlüğe girmesi ile 3984 sayılı kanunda buna paralel düzenleme yapılması: Elektronik Haberleşme Kanunu hükümleri esas alınarak radyo ve televizyon yayınları için ayrılan frekans bantlarının frekans planlarını yapma yetkisi ve görevi Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna veriliyor.

TRT yayınlarının RTÜK denetimine alınması: Avrupa Birliği müktesebatına uyum çerçevesinde yapılan tarama sürecinde, özel yayın kuruluşları açısından haksız rekabete neden olduğu gerekçesiyle eleştirilen, kamu ve özel yayın kuruluşlarının ayrı kurallara ve denetime tabi olmasını düzenleyen hükümler kaldırılarak, TRT’nin denetiminin RTÜK tarafından gerçekleştirilmesi sağlanıyor.

Koruyucu sembol sistemi ve özdenetim hükümleri: Akıllı İşaretler Koruyucu Sembol Sistemi, Sayısal Kayıt Arşiv ve Analiz Projesi, İzleyici Temsilciliği ve Görsel İşitsel Medya Etik İlkeleri taslakla hukuksal alt yapıya kavuşturuluyor.

Reyting sistemi RTÜK denetimine giriyor: Reyting ölçümlerini yapacak şirketlerin Üst Kuruldan izin alması ve bu şirketlerin ölçümlerinin denetlenmesi öngörülüyor.

Yayın ilkelerinin yeniden düzenlenmesi: Yayın ilkeleri, AB Görsel- İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi esas alınarak yeniden oluşturuluyor. Radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetlere uygulanacak ilkeler ayrı olarak düzenleniyor.

Cevap ve düzeltme hakkının düzenlenmesi: Cevap ve Düzeltme hakkı, Basın Kanununa paralel olarak yeniden düzenleniyor; ilgili tarafa, mahkemeye başvurmadan önce yayın kuruluşundan cevap ve düzeltme hakkının kullandırılmasını isteme imkânı sağlanıyor.

Reklam payı kesintilerinin düşürülmesi: Yayın kuruluşlarının reklâm gelirlerinden alınan %5 Üst Kurul Payı sektörün beklentisi doğrultusunda %3 e düşürülüyor.

Yerli yapımlara yer verme zorunluluğu: Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde yayın içeriklerinde Avrupa eserlerine de yer verilmesi sağlanıyor ve belli oranda tüm yayınlarda yerli yapıma yer verilmesi zorunluluğu getiriliyor.