Trafik kazası haberlerinin yayım ilkeleri belirlendi

ANKARA (AA) - Trafik kazası haberlerinin sunumunda izlenecek yayım ilkeleri belirlendi. Anadolu Ajansı ve Hürriyet’in birlikte hazırladığı “Trafik Kazası Haberleri Yazım Kılavuzu”na 24 medya kuruluşu destek verdi.

Trafik kazalarının önlemesine katkı sağlamak ve haberlerin sunumunda farklı yaklaşımları ortadan kaldırmak amacıyla ilk defa kaleme alınan ilkeler 10 maddeden oluşuyor.

Belirlenen ilkelere göre, kaza haberlerinde kamu yararı esas alınacak, hayatını kaybeden ya da yaralananların isimleri, yakınlarının öğrendiğine emin olunmadan haber metinlerinde yer almayacak. Ayrıca artık kazaya karışan otobüs şirketlerinin isimleri de haber metinlerinde yer alacak, fotoğraf ve görüntülerde de firma isimleri gizlenmeyecek.

- İlkeler ortak çalışmayla belirlendi

Kazaların önlemesine katkı amacıyla hazırlanan ilkeler, Anadolu Ajansı ve Hürriyet gazetesi yetkililerinin ortak çalışması sonucu belirlendi.

Anadolu Ajansı Genel Müdür Yardımcısı ve Genel Yayın Yönetmeni Metin Mutanoğlu ile Hürriyet Okur Temsilcisi Faruk Bildirici’nin yaptığı görüşmede, trafik kazası haberlerinin sunumunda ortak ilkelerin oluşturulması gerektiği konusunda görüş birliğine varıldı, işbirliği yapılmasına karar verildi.

Türkiye’de her yıl binlerce insanın hayatını kaybettiği trafik kazalarıyla ilgili haberlerin kamuoyunu aktarılmasında uyulacak ilkeleri belirlemek amacıyla Anadolu Ajansı Haber Merkezi Yayın Yönetmeni B. Selçuk Aval ve Hukuk İşleri Müdürü Şerife Gül Arıman ile Hürriyet Okur Temsilcisi Bildirici, RTÜK ve Emniyet Genel Müdürlüğü yetkilileriyle yapılan görüşmelerin ardında taslak metin hazırladılar.

AA Genel Yayın Yönetmeni Mutanoğlu, Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Özkaya ve Hürriyet Okur Temsilcisi Bildirici, yaptıkları toplantıda kaza haberlerinin sunumunda izlenecek yolları belirleyen 10 maddelik ilkeler üzerine mutabakat sağladılar.

Mutanoğlu, trafik kazalarının ülkenin en önemli sorunlarından biri olduğunu belirterek, “Yıllardır kazaya karışan otobüs firmalarının isimleri haber metinlerinde yer almıyor, firma isimlerinin olduğu görüntüler de buzlanıyordu. Yazılı olmayan bir mutabakat gibi tüm medya organları bu şekilde davranıyordu.” hatırlatmasını yaptı.

Kamuoyu adına görev yapan gazetecilerin sorumluluklarına dikkati çeken Mutanoğlu, “Belirlenen ilkelere göre artık ölümlü kazaya karışan firmaların isimleri gizlenmeyecek. Bu sayede firmalar daha dikkatli davranacaklardır. Bu ilkelerle bir kazanın bile önlenmesine katkı sağlasak önemli bir sorumluğu yerine getirmiş olacağız.” diye konuştu.

- Yargıtay içtihatları tarandı

İlkelerin belirlenmesi için kapsamlı bir çalışma yürütüldüğünü anlatan Mutanoğlu, şunları söyledi:

“Öteden beri trafik kazalarında firma isimlerine yer verilmiyor, görsellerde buzlama yapılıyordu. Karayolları Trafik Kanunu’nun ek 4. Maddesi’nde ‘karayollarında yolcu taşımacılığı yapan otobüs ve benzeri taşıtların karışmış olduğu ölümlü trafik kazası sonuçlarının; kusurlu araç veya araçları kullanan sürücü ve araca ait plaka numaraları ile birlikte otobüs işleticisi teşebbüsün unvanının, televizyon ve basın organları aracılığı ile kamuoyuna görüntülü ve yazılı olarak, kusur oranlarından söz edilmeksizin ilanı, sırrın ifşaı ve ticari itibarın ihlali sayılmaz’ ifadesi yer alıyordu. Olay anında kusur oranı belirlenemeyeceği için kazaya karışan firma isimlerine hiçbir medya organı yer vermiyordu. Konuyla ilgili Faruk Bildirici Bey’in girişimi sonrası başlattığımız çalışma esnasında birçok görüşmeler ve kaynak taramaları gerçekleştirildi, Yargıtay içtihatları tarandı. Hukuk İşleri Müdürümüz Arıman, akademisyenlerden görüşler aldı. Konuyu hukukun çeşitli alanlarındaki uzmanlarla tartıştık. Tüm bu görüşmeler sonrası 10 maddelik ilkeler kaleme alındı.”

- TRT’den destek

Türkiye'nin kamu yayıncılığı yapmakla görevlendirilen tek kuruluşu TRT de trafik kazası haberlerinde belirlenen ilkeleri uygulayacak.

TRT'nin, 14 televizyon kanalı, 5 ulusal, 5 bölgesel, 3 uluslararası ve 3 yerel radyo istasyonu, "trt.net.tr" ve 41 dilde hazırlanan "www.trtvotworld.com" isimli web siteleri ile teleteks yayınlarında, ‘’Trafik Kazası Haberleri Yazım Kılavuzu”nu uygulayacağı belirtildi.

- Türk medyasında büyük uzlaşma

Trafik kazası haberlerinin sunumuyla ilgili ilkeler hakkında, medya kuruluşlarının yöneticilerine bilgi verildi.

Bilgilendirilen A Haber, Akşam, Birgün, CNN Türk, Cumhuriyet, Daily Sabah, DHA, Habertürk gazetesi, Habertürk TV, Halk TV, Hürriyet Daily News, Kanal D, Kanal 7, Milliyet, NTV, Posta, Sabah, Sözcü, Star, TRT, Tvnet, Ülke TV, Vatan, Yeni Şafak ilkeleri uygulayacaklarını belirterek, çalışmaya destek verdiler.

- Ortak paydamız insanımızın hayatı

Faruk Bildirici de Türkiye’de medya kuruluşlarını uzun zamandır görülmedik biçimde biraraya getiren ortak paydanın “insan hayatı” olduğuna dikkati çekti. AA ile çalışmanın geniş bir uzlaşmayla sonuçlanmasıyla evrensel gazetecilik ilkelerinin hayata geçirileceğini belirten Bildirici, şunları söyledi:

“Kazalarda firma isimlerinin nesnel bir dille yazılmasının, firmalar üzerinde kamu denetimini artıracağına, onları önlemler almaya yönlendireceğine inanıyorum. Sonuçta yetkililerin de katkısıyla kazalar azalır ve daha az insanımızı yollarda kaybeder hale gelirsek bu hem gazetecilik hem de ülkemiz adına bir kazanç olacak. Ayrıca biz gazeteciler firmalar ve kişilerle ilgili olumlu gelişmeleri nasıl haber yapıyorsak, aynı şekilde olumsuz gelişmeleri de haberlerimizde yazmalıyız. Bu insanlarımızın öğrenme hakkına saygının da gereğidir. Ama tabii hakim veya savcı rolü üstlenmeden, firmaları ya da şoförleri suçlamadan haber yazmalıyız.”

- Artık görsellerde firma ismi buzlanmayacak

"Trafik Kazası Haberleri Yazım Kılavuzu"ndaki 10 ilke şöyle sıralanıyor:

- Trafik kazası haberlerinde kamu yararı esas alınır; yansız, nesnel ve yalın bir dil kullanılır; sansasyonel, peşin hüküm içeren ifadelerden kaçınılır.

- Ölümlü kazaya karışan taşıtın/otobüs firmasının adı, firma ya da sürücüyü suçlamadan; kazanın oluş şekli ile ilgili kesin ifadeler kullanmadan yazılır. Fotoğraf ve görüntülerde firma ismi ve plaka buzlanmaz.

- Kazaya karışan taşıt/otobüs sürücülerinin kusur oranı yazılmaz; bu konuda yorum yapılmaz.

- Kazaya karışan taşıt/otobüs firmasının yetkililerinin kazayla ilgili görüşüne başvurulur; varsa açıklamalarına haberde mutlaka yer verilir.

- Görgü tanıkları ya da yolcuların kazanın oluş şekliyle ilgili tanıklıkları nesnel bir dille ve iddia olarak verilir. Abartılı, suçlayıcı ifadeler haberde kullanılmaz.

- Kaza haberlerinde kaynağı belirsiz açıklama ya da demeç kullanılmaz. Yetkililerin açıklama ya da demeçlerine isim ve unvanlarıyla birlikte yer verilir.

- Trafik raporu ve kazayla ilgili diğer belgeler de takip edilerek haber yapılır.

- Trafik kazalarında yaşamını yitiren ya da yaralananların isimleri, yakınlarının öğrendiğinden emin olunmadan haber yapılmaz.

- Trafik kazası haberlerinde kanlı ve insan onurunu zedeleyici fotoğraf ve görüntü kullanılmaz. Ölülerin yakın plan fotoğraflarına yer verilmez; uzak plan fotoğraflarda yüzler mutlaka buzlanır.

- Trafik kazası haberlerinde firmalar ile yetkililerin kazaları engelleyecek önlemler almalarını sağlamaya ve toplumu kazalara karşı bilinçlendirmeye özen gösterilir. Eğitici, öğretici uzman görüşlerine de haberlerde yer verilir.