Dünyada ilk kez Türkiye'de incelendi: Çamurda koronavirüs!

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Türkiye’de koronavirüs dağılımına ilişkin detaylı bilgi edinmek ve olası erken uyarı sistemini geliştirmek amacıyla, Türkiye Su Enstitüsü Başkanlığı koordinatörlüğünde çalışma yapılacağını duyurmuştu.

Pakdemirli, koronavirüsün su ve atık sulardaki varlığının araştırılacağını ve bu konuda olası risklere karşı erken uyarı sisteminin geliştirileceğini açıklamıştı. Pilot il olarak İstanbul’un seçildiği projede çalışmalar, Türkiye’nin pek çok ilinde devam ediyor.

Projenin danışmanlığını yapan Marmara Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bilge Alpaslan Kocamemi, çalışmalardan elde ettikleri önemli sonuçları anlattı.

'Literatürde yerimizi aldık'
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın koordinatörlüğünde yürütülen projedeki yeni gelişmeleri kısaca özetleyen Kocamemi, İstanbul'da ve Samsun'da yoğun analizler gerçekleştirdiklerini belirterek, "En son verdiğimiz beyanatta 3 laboratuvar faaliyete geçti diye belirtmiştik. Bunlardan İstanbul ve Samsun’da çok yoğun bir şekilde analizler yapıldı. İstanbul’da giriş sularında alınan örneklere ilave olarak çamur örnekleri toplandı. Çamur örneklerindeki analiz sonuçları dünyada yayımlandı. Hatta dünyada ilk kez, çamur örneklerinden SARS-CoV2 taraması yapan ülke olarak literatürde yerimizi aldık. Bu çok önemli bir gelişmeydi. Bu analizler bize gösterdi ki çamur örneklerinde SARS-CoV2 daha yoğun olarak bulunuyor" dedi.

Kocamemi, elde edilen verilerin ardından aktif-inaktif çalışmalarına başlayacaklarını ifade ederek "Giriş sularından çok, çamur örneklerinde takip ile devam edebilme ihtimali ortaya çıktı. Bu konuyu değerlendiriyoruz. Bunun akabinde yapacağımız çalışmalardan kısaca bahsetmek istiyorum. İlk beyanatımda da söylemiştim, aktif-inaktif çalışmalarına başlayacağız diye. İstanbul Pendik laboratuvarımız bu anlamda çalışmalara başladı. Fakat bu aktif-inaktif çalışmaları 3 hafta gibi bir süre devam edecek. Bu çalışmalar paralel olarak devam ediyor. İstanbul’daki rutin örnekler İSKİ’nin yardımlarıyla rutin olarak laboratuvarlara aktarılıyor ve devamlı olarak İstanbul’daki yayılım durumunu takip ediyoruz. Bizim buradaki amacımız vaka sayısı belirlemek değil, ne şekilde yayıldığını takip etmek" diye konuştu.

"Çamur dediğimizi de şöyle düşünün 1 gram katı madde, 99 gram su. Aslında yine su gibi bir şeyden bahsediyoruz ama tabii ki tankların altında, tabanında belli bir süre beklediği için biz gördük ki virüsler burada konsantre oluyor. O zaman tabii ki virüsü yakalamak çok daha kolay oluyor" ifadelerini kullanan Kocamemi, "Erken uyarıdan hep bahsediyoruz, belki ileriki aşamalarda erken uyarı için rutin takiplerde giriş suyundan çok, çamur örnekleri ile devam etmek daha uygun olabilir diye düşünüyoruz" dedi.

'Turistik tesislerde de SARS-CoV2 taraması yapmaya hazırız'
Havaalanları ve turistik tesisler ile ilgili de çalışmalar yapmaya hazır olduklarını anlatan Kocamemi, ilgili mercilerden onay aldıkları takdirde başlayacakları analizlerden ise şu sözlerle bahsetti:

"Biliyorsunuz Haziran ayı başında havaalanları açılacak ve çok yakın bir zamanda da turistik bölgelerde faaliyetler başlayacak. Biz bu süreçte havaalanlarında rutin olarak atık sularda takip yoluyla ve belirli ülkelerden gelen uçaklardaki atık haznelerinden alınacak numunelerle SARS-CoV2 taraması yapma yönünde bazı planlamalar yaptık, metodolojiler geliştirdik. Bunları ilgili merciiler ile paylaşarak gerekli onayı almamız durumunda, bunu da yapmaya hazır bir durumdayız. Aynı zamanda turistik tesislerde başlayacak faaliyetler akabinde, özellikle büyük tesislerin atık sularından numuneler alarak, tesiste herhangi bir salgın durumu var mı takibi yapabilecek durumdayız. Bunun hazırlıklarını da yaptık. Yine onay verilmesi durumunda bunları da yapmaya hazır bir durumdayız.

Bu ileri bir genetik yöntem. Bu yöntemle biz SARS-CoV2’nin alt türlerini belirleyebiliyoruz. Aldığımız atık su numunelerinde SARS-CoV2’nin hangi alt türleri var, mutasyon sonucunda bu türlerde nasıl değişim oluyor bunları gözlemleyebiliyoruz. Bunlar yeni nesil sekans analizleri adı altında geçiyor. Bunun neticesinde, dünyadaki değişik ülkelerde de bu analizler yapılacak ve her ülke yaptığı analizi gen bankasına tanımlayacak. Gen bankasındaki sonuçlar ile bizimki karşılaştırıldığında da, bizim ülkemizde görülen virüsün alt türlerinin hangi ülkedeki SARS-CoV2’lerle benzerlik gösterdiğini görebileceğiz. Bu çok önemli bir bulgu çünkü hangi ülkeden bir geliş olduğu konusunda da bir fikrimiz olabilecek. Bu anlamda da Türkiye olarak yerimizi alacağız gibi görünüyor. 2 hafta içinde de bu çalışmalara başlayacağız”

'İstanbul'un köylerinden de numune alındı'
İstanbul’un köylerinden de numuneler alındığını ve incelemeler yapıldığını söyleyen Kocamemi, analizler sayesinde virüsün İstanbul’un hangi ilçelerinde daha yoğun olduğunun tespit edilebileceğini söyledi.

Köylerden alınan numune sonuçlarının henüz belli olmadığını ifade eden Kocamemi, şehirlerde ise pandemi hastanelerine daha yakın olan bölgelerdeki atık su arıtmalarda virüs biraz daha yoğun olduğunu belirterek "Hepsinin girişlerinde SARS-CoV2 var" dedi.