Doluluk oranları yüzde 50'nin altına geriledi; 'Hayalet AVM' sayısında patlama

Zamanın ruhunu kaçıran ve gerekli dönüşümü geçiremeyen onlarca alışveriş merkezinde doluluk oranı yüzde 50’nin altına geriledi. Sadece İstanbul’da sayısı 20’yi bulduğu belirtilen yapılar, adeta birer "hayalet AVM"ye dönüştü. Bunlar arasında borçları dolayısıyla bankalara devredilenler olduğu gibi, ihale yöntemi ile satışa çıkarılanlar da var.

AVM'lerin birer "hayalet"e dönüşmesinin başlıca nedeni ise zamanında yapılan çok hızlı ve kontrolsüz şekilde artan yatırımlar geliyor. 1988’de Ataköy’de bulunan Galleria ile başlayan modern AVM furyası 2000’lerin başından itibaren hızlandı. 2006-2015 arasında 278 AVM açıldı. Üstelik Levent ve Bakırköy gibi bölgelerde AVM sayısı AB ortalamasını 5’e katladı.

"1 TURİST 5 YERLİ KADAR ALIŞVERİŞ YAPIYOR"

Dünya'da Yener Karadeniz'in haberine göre KDM Alışveriş Merkezleri Kiralama ve Yönetim Danışmanlık Kurucusu Murat İzci, bin kişiye düşen AVM sayısının AB’de 206 metrekare iken bu rakamın Türkiye’de 162,5 seviyesinde olduğunu belirterek, “Biz AB’nin 4’te 1’i kadar kazanıp 4’te 3’ü kadar AVM’ye ev sahipliği yapıyoruz. Bugüne kadar bu açığı turistler kapattı. Ama salgında o da düştü” dedi. İzci’nin verdiği bilgilere göre salgın öncesinde bir turist 10 yerli kadar alıveriş yaparken şu an bu rakam 5’e geriledi.

Hayalet AVM’lere dönüşen yapılar arasında ise Metrocity’den Novada’ya, Beylicium’dan Prestige Moll’a, Airport Outlet Center’dan Galeria’ya, Bayrampaşa Axis’ten Sapphir'e kadar onlarca AVM bulunuyor. Bunun yanında İstinyePark’tan Zorlu’ya, Akmerkez’den Cevahir'e kadar birçok AMV için de aylarca sıra bekleniyor.

EN AZ 120 MARKAYI BÜNYESİNE ALMASI LAZIM

Sektör temsilcilerine göre Türkiye’de AVM markası olarak adlandırılan marka sayısı 500 adet ve bir AVM’nin zarar etmemesi için en az 120 markayı bünyesine alması gerekiyor. Ancak burada da doğru marka karması ön plana çıkıyor. Bu noktada salgın öncesinde başlayan yabancı markaların çıkışı ve yerli markaların ise mağazalaşmada iştahsızlığı AVM’leri zorladı. Bu da doluluk oranlarını negatif etkiledi. Alışverişi Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği Başkanı Hüseyin Altaş, AVM’lerde markalar açısından çok fazla sirkülasyon yaşandığını aktardı. Altaş, “Salgın öncesinde yüzde 100’e yakın olan doluluk oranları yüzde 7-8 geriledi” dedi.

"EN ERKEN GERİ DÖNÜŞ SÜRELERİ 25 YIL"

Gelişmeler AVM’lerin geri dönüş sürelerini uzattığı gibi yeni yatırımların da askıya alınmasına yol açtı. İlk AVM’ler arasında yer alan Akmerkez ve Bakırköy’de bulunan Carousel’in kendin 5 yılda amorti ettiğini ve hep bu örnek üzerinden gidildiğini belirten Murat İzci, “Çok özel bir lokasyon olmadığı takdirde şu anki AVM sayısı Türkiye için yeterli. AVM’lerin geri dönüş süreleri de her hangi bir yatırımdan çok daha öteye geçti. Şu an en erkeni 25 sene. Bankaya 100 TL yatırsanız sene sonunda 17-18 TL alıyorsunuz ama AVM yaparsanız 1. yılın sonunda 2,5 TL alıyorsunuz. Yatırımcı açısından çok efektif değil” diye konuştu.

Hali hazırda Türkiye’de bulunan AVM’lerin toplam yatırım değeri 60 milyar dolar civarında. Bu yatırımın 17 milyar doları ise yabancı yatırımlardan oluşuyor.

BANKAYA GEÇEN DE VAR İCRADA SATILAN DA

Son yıllarda birçok AVM, bankalara geçti. Profilo AVM İş Bankası portföyünde iken Ankara’da bulunan Next Level AVM ise Ziraat Bankası’nda. Ziraat’te ayrıca Ora AVM’de bulunuyor. Banka geçtiğimiz günlerde Kayaşehir Palladium AVM'yi de İsra Group İnşaat'a sattı.

Öte yandan Geçtiğimiz yıllarda VakıfBank tarafından haczedilen ve Samsun’da bulunan Makro AVM, 87 milyon TL değerle ihale yöntemi ile satışa çıkarıldı. 37 bin metrekare alan üzerinde kurulu alışveriş merkezi için dün ilki yapılan ihale ile satışın ikincisi önümüzdeki ay yapılacak. Yine Adana’da bulunan ve salgın döneminde kapanan 65 bin metrekarelik kiralanabilir alana sahip Adana Park AVM’nin ise hastaneye dönüştürülebileceği konuşuluyor.