Dolarda flaş yasak! Büyük paniğe yol açtı

Dünya'dan Merve Yiğitcan'ın haberine göre; ekonomi yönetiminin piyasadaki dolarizasyonla mücadele kapsamında menkul kıymet satışına TL ile ödeme zorunluluğu getirmesi piyasada tepkilere neden oldu.

Dövize endeksli emtia kullanımı yoğun sektörlerden tepkilerin yükseldiği kararla ilgili dün Hazine ve Maliye Bakanlığı bir açıklama yapma gereği duydu.

Karardan önce imzalanan döviz çeklerinin ödemesinin yine döviz olarak yapılabileceği şeklindeki açıklama elinde döviz çeki bulunanları rahatlatsa da genel itibariyle tatmin etmedi.

Uygulamanın dövize endeksli hammadde ve ara mamul kullanan sektörlerde tedarik ayağında bürokratik zaman kayıplarına, kur risklerine ve fazladan ödenecek banka komisyonlarına sebebiyet vereceğine dikkat çekiliyor.

Alıcı-satıcı arasındaki hukuki itilafların artacak olması ve ticaretin yavaşlama riski piyasa aktörlerini tedirgin ediyor.

Piyasada çalkantılara neden olan uygulama, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile 19 Nisan’da yürürlüğe girmişti. Tebliğde menkul satış sözleşmelerine konu ödeme yükümlülüklerinin, Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunluluğu getirilmişti.

Düzenlemenin ilk halinde, tebliğin yayım tarihinden önceki anlaşmalar veya kesilmiş çek/senetlerin de düzenlemenin kapsamına girecek olması büyük tepki çekerken, Hazine ve Maliye Bakanlığı gelen şikayetler üzerine dün bir açıklama yaparak konuya açıklık getirdi ve tebliğin yayım tarihinden önce imzalanmış döviz çeklerinin yine döviz ile ödenebileceğini duyurdu. Ancak karar bu haliyle de piyasadan, özellikle ithal hammadde ve girdisi yüzde 50’nin üzerinde olan sektörlerde endişelere neden oldu.

TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Meclisi Başkanı Veysel Yayan, dövizle alışverişi yasaklayan her türlü kararın suni bir uygulama olduğunu ve serbest ticareti olumsuz etkilediğini söyledi.

TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayii Meclis Başkanı Yavuz Eroğlu, hammadde girdisinin yüzde 85’ini ithal etmek zorunda olan ve hammaddenin yüzde 100’ünün döviz cinsinden fiyatlandığı plastik sektöründe bu düzenlemenin işleyişi zorlaştıracağını dile getirdi.

Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Başkanı Yaman Tunaoğlu, kararın elektronik sektörünü de yoğun şekilde etkilediğini vurguladı.

İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz tekstil sektörünün de uygulamadan etkileneceğini söyledi.

SERMAYE PİYASASI YASAK KAPSAMINDA DEĞİL

Hazine ve Maliye Bakanlığı, 19 Nisan’da yürürlüğe giren; Türkiye’ye yerleşik vatandaşların kendi aralarında yaptıkları döviz sözleşmelerinde ödemenin TL ile yapılmasını zorunlu kılan mevzuat değişikliğine açıklık getirdi. Bakanlık açıklamasına göre, dövizle yapılan sözleşmelere ilişkin öne çıkan konular şöyle: Menkul ibaresi gayrimenkul tanımına girmeyen her türlü mal ve eşyayı kapsıyor.

19 Nisan 2022’den önce düzenlenmiş faturaların ödemesi dövizle yapılabilecek. TL ödeme zorunluluğu Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında yaptığı sözleşmeyi kapsıyor, yurt dışı yerleşiklerle yapılanlarda böyle zorunluluk yok. Sermaye piyasası araçlarının döviz cinsinden oluşturulması ve ödenmesi yasak kapsamında olmayacak.

FİYATLAR YÜKSELEBİLİR

Gıda sektöründe faaliyet gösteren İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel, kararın sadece gıda değil birçok sektörü etkileyeceğini söylerken, ticareti yavaşlatabileceği uyarısında bulundu. Piyasada TL fatura kesilirken faturanın altında dolar/ton birim fiyatının da yazıldığını, bu şekilde gerektiğinde kur farkı faturası kesildiğini hatırlatan Önel, ancak bunun şu halde mümkün olamayacağını, borcun TL olarak sabitleneceğini ifade etti. Önel, “TL fatura kesen kur riskini sırtlanacak. Firmalar da buna karşı formüller geliştirecektir. Bu da fiyatları artırarak enfl asyona etki edecek” dedi.

KÜÇÜKLER FATURASIZ HAYATA GEÇEBİLİR

MKS DevO Kimya Yönetim Kurulu Başkanı Korgün Şengün, düzenlemenin uygulanabilir olmadığını savunurken, kararın ciddiyetiyle ilgili soru işaretlerine neden olduğunu ifade etti. Şengün, “Eğer piyasada gerçekte olmayan bir uygulamayı geceden sabaha yapmaya kalkarsanız inandırıcılığı olmaz ve karşı taraf bunu delmek zorunda kalır. İşler zaten bin bir zorlukla yürüyor. Şimdi çok duyuyorum, özellikle orta-küçük firmalar ‘Demek ki biz faturalı iş yapmayacağız’ diyorlar. Orta küçükler faturasız hayata geçerlerse o zaman ne yapacaksınız?” dedi.