Cemre Birand, 'Memoşlu Yıllar'ı anlattı: Ah o kıskanç metresi!
Cemre Birand, 4 yıl önce (17 Ocak 2013) hayatını kaybeden eşi Mehmet Ali Birand'ı yazdığı 'Memoslu Yıllar' isimli kitapta anlattı.
Eşinin işine "olağanüstü tutkulu" olduğunu belirten Cemre Birand, gündemi ve yaşananları kabristana giderek eşine anlattığını söyleyerek, "Eminim Cumhurbaşkanı’na kimsenin sormadığı soruları sorardı -çünkü artık soru soran gazeteci kalmadı- hapiste olan arkadaşlarının çıkması için elinden geleni yapardı. Yazacak, söyleyecek çok şey bulurdu. Bu devirde onun olması gerekirdi" dedi.
Eşini unutturmamak için 'Memoşlu Yıllar' kitabını yazdığını ifade eden Cemre Birand, "Gün geçtikçe sevgilimin yeri doldurulamayan bir gazeteci olduğunu görüyorum. Ne kadar değişik bir insanla yaşamış olduğumu anlıyorum" diye konuştu.
Hürriyet'ten Ayşe Arman'ın sorularını yanıtlayan Cemre Birand'ın açıklaması şöyle:
Bu ülkede hiçbir kadının, vefat eden eşinin ardından böyle bir kitap yazdığını bilmiyorum. Helal olsun! Oturdum okumaya başladım, su gibi aktı, kalktığımda bitmişti.
- Çok teşekkür ederim Ayşecim, bunları senden duymak ne güzel!
Mehmet Ali Birand’la yaşadığınız müthiş derin bir sevgi. Aynı zamanda çok sıkı bir dostluk. Hayranlık duyuyor insan. Hakkını vererek yaşamışsınız. Kitaptan insana geçen his bu. Nasıl bir aşktı sizinki?
- Başlarda şaşkın, zamanla kuvvetlenen, bazen azalan, bazen şiddetlenen bir aşktı. Tutkuluydu, kıskançtı ama aynı zamanda affedici bir aşktı. Bazen çocuğunu seven bir ana şefkatindeydi, bazen de çocuğuna kızan bir ana şiddetinde! Evliliğimizin orta yıllarında kanıksandı, yaşlandıkça, ah o zaman çok daha kıymetli oldu! Sıcaktı, kapsayan, kollayan bir aşktı. Memoş, akşam kapıdan girdiğinde içim titrerdi, “İşe hiç gitmesin, karşımda otursun!” diye düşündüğüm günler çok oldu. Zaman zaman çok kızdığım günler de oldu. Çünkü ömür boyu süren bir metresimiz vardı: Mesleği... Hayatımı hep hırçın, acımasız, çok fedakârlık isteyen o metresle paylaştım. Çok mutsuz olduğum günler oldu. Ama ona olan sevgim hiç azalmadı. Sarıldığımda hep içim ısınırdı. Hayatımda başıma gelen en iyi şeydi Mehmet Ali!
"Benim Memoşum çabul üzülür, zor teselli olurdu"
Sizin Memoşunuz, bizim tanıdığımız Mehmet Ali Birand’dan ne kadar farklıydı?
- Sizin tanıdığınız Mehmet Ali bir iş makinesiydi. İş olduğu zaman kimsenin gözünün yaşına bakmazdı. İşinde olağanüstü tutkuluydu. Ama oportünistti, bencildi. İnsanları kullanırdı. Aynı zamanda teşvik edici ve yol açıcıydı. Başkalarının işini asla sahiplenmezdi. “Yaşaaa!” diye tebrik ediciydi. Güleryüzlüydü, şıktı. Çocuk gibi çabuk üzülür, zor teselli olurdu. Zaman zaman çok güvensizlik ve yetersizlik çekerdi. Teşvik isterdi. Geriye hiç bakmazdı. Her şeyi ileriye dönüktü. Komikti, neşeliydi. Öte yandan, “Erkek ağlamaz” sözüne inanmazdı. Kara ‘mood’ları olurdu, inişleri çıkışları olurdu, neden bilmezdim. Vee sır severdi, beni delirtirdi o zaman! Ama aynı zamanda korkunç sevecendi.
"Yazarken sesi ve sıcaklığı hep benimleydi"
Onu düşünmeden geçen bir tek gününüz var mı?
- Her sabah çalışma odama girdiğimde fotoğrafını görüyorum, gülümsüyorum, biricik aşkımı selamlıyorum. Gece yatarken de başucumdaki resmine bakıp “İyi geceler” diyorum. Günler birbiri ardına geçiyor, onsuz nasıl yaşıyorum bilmiyorum ama yaşıyorum. Fakat aklımın gerisinde “Artık bir daha hiç göremeyeceğim!” sözü hep var. İşte bu perişan ediyor.
İlk yazdığınız habere “Olmamış!” demiş ya, siz de sinir olmuşsunuz, bu kitabı okusa ne derdi?
- Herhalde kritik edecek çok şey bulurdu. Eminim “Kuru yazmışsın!” derdi. Ama beğenirdi de, “Yaşaaaa!”yı eksik etmezdi. Her zaman yapabileceklerime, kuvvetime inandı. Şaşıracağını sanmıyorum.
Bence ona ultra, süper, über yakışacak bir kitap yazmışsınız! Ne kadar uğraştınız?
- İki yıl önce ‘Memoş’a Sözüm Vardı’ adlı yarı anı, yarı yolculuk hikâyeleri olan bir kitap yazdım. Çünkü yazacağıma dair ona söz vermiştim. Ve hayret ettim, kitap iyi sattı. Yazmayı sevmiştim. İçimde bir kitap daha olduğunu hissettim. Basılmasa bile içimden çıkarmalıydım, işte o kitap bu kitap. Hem oğlum görsün, torunum da tanısın diye. Eski resimlere baktım, eski mektupları okudum. Kendimden geçtim yazarken, tüm o yılları yeniden yaşadım.
Gerçekten de çok şahane mektuplar var, ne kadar duygulandınız onları tekrar tekrar okurken?
- Yazıldığı günden (70’ler, 80’ler)bu yana o mektuplara bakmamıştım. Okurken gözyaşlarım süzüldü tabii. “Beni ne kadar çok sevmiş!” diye düşündüm. Neler geçirmişiz, neler yaşamışız... Unutmuşum. Bazen güldüm de. Memoş’un sesini, sevgisini çok özlemişim. Yazarken hep kulağımdaydı sesi, sıcaklığı da sanki benimleydi.
Fonda Mehmet Ali Birand’ın bütün kariyerini de okuyoruz. Altından nasıl kalktınız?
- Bilmiyorum, aktı gitti. En zor gelen, cenazeyi ve TV’de yayımlanan programları seyretmek, ölümünden sonra çıkan yazıları okumak oldu. Sezen Aksu’nun Kanal D programlarında çalan ‘Su gibi Geçti Yıllar’ını dinlemek hep ağlatıyor.
Peki esas soru: Nasıl bu kadar doğrudan ve açık oldunuz? Türkiye’de insanlar kaybettiklerinin ardından yazınca, iş objektifliğini kaybediyor, bir ‘methiye’ye dönüşüyor...
- Mehmet Ali, “İnsanların yüzüne pat diye söylenmeyecek şeyleri söylüyorsun. Hiç filtren yok” derdi. Her zaman direkt, açık ve olduğum gibi oldum. Hayatımda yalakalık yaptığım tek kişi Memoş oldu! Çünkü onun zaman zaman ihtiyacı oluyordu.
"Ah o kıskanç metresi!"
İşi, kıskanç metresimizdi! Bana söylemediği, kaçamaklar yaptığı, şehvet duyduğu metresi... Her ikimizi de idare etmeye çalışır ama yüzüne gözüne bulaştırırdı. Ben bu kadar anlayışlı ve o metresi kabul eder biri olmasaydım, şüphesiz çok mutsuz olurduk. Yüzde yüz kavga çıkarırdı. Ama unutmamalı ki, metres zengindi, para getiriyordu!
"Bana sımsıcak sarılmasını özledim"
Onunla ilgili en çok neyi arıyorsunuz?
- Akşam sohbetlerimizi özledim. Bir de bana sımsıcak sarılmasını.
Size yazdığı mektuplardan anlıyoruz ki, yazarken çok derin bir âşık ama konuşurken öyle değil. Neden?
- Memoş’un her zaman gizli, söze dökemediği bir yanı vardı. Mektuplarda kendini çok iyi anlatabiliyordu ama konuşurken değil. Herhalde sürekli başka işi olduğu, aklı hep başka bir yerde olduğu için konuşmaya üşeniyordu. İşini yaparken mesela müthiş konsantre olurdu. Bomba patlasa yazısına devam ederdi.
"Sırlarımı paylaşacak kimsem kalmadı"
Bir de siz komik bir çiftsiniz, kendinizle ve birbirinizle dalga geçebilen bir çift. Komplekssiz, eğlenceli, birbirini besleyen...
- Evet, birbirimizle çok eğlenirdik. Seyahat etmekten, baş başa yemek yemekten çok keyif alırdık. Yazları teknemizde yalnız gezerdik. O ‘dostluğu’ çok özlüyorum. Yalnız seyahat etmeyi severdim eskiden, şimdi büsbütün alıştım. Onunla dalmaya giderdim, şimdi yalnız gidiyorum. Sırlarımı paylaşacak, konuşacak, şikâyet edecek kimsem kalmadı.
"Son aşkım, son romanım"
Sadece ikinizin hayatı değil bu kitap, fonda bir dönemin nasıl yaşandığını da okuyoruz. Kitabı yazmaya başlarken böyle bir amacınız var mıydı?
- Yok, kitabı sadece Memoş’la hayatımı yazmak, Memoş’u unutturmamak için yazdım. Gün geçtikçe sevgilimin yeri doldurulamayan bir gazeteci olduğunu görüyorum. Ne kadar değişik bir insanla yaşamış olduğumu anlıyorum.
Oğlunuz Umur, “Niye bu kadar şımartıyorsun? Niye her istediğini yapıyorsun anne?” diye sorarmış ya size, biraz da sitem ederek, bu kitapla ona bu soruların cevabını da vermek mi istediniz?
- Evet. Umur, babasını sık sık yok olan, yerinde duramayan biri, eleştiren bir büyük, mükemmeliyetçi bir patron olarak gördü. Ancak kendisi de evlendikten sonra babasını anlayabildi, dost oldu. Babasının niye böyle olduğunu, benim niye üzerine titrediğimi de anlatmak istedim.
O nasıl bir baba oldu?
- Umur müthiş bir baba oldu. Oğlunun derslerini yaptırıyor, beraber geziyor, hayatının önceliği yapıyor. Memoş’un önceliği biz değildik, işiydi. Umur aynı hataları yapmıyor.
Peki ya Umberto? Mehmet Ali Birand’ı bilerek mi büyüyor?
- Torunum Umberto yedi yaşında. Yalnız mezarlığa gitmek istiyor, dedeyle konuşuyormuş. Dedeyi hatırlamıyor tabii ama sevgisinin sıcaklığını hatırlarmış, öyle diyorlar.
Mehmet Ali’siz bir hayat nasıl? Neler eksik?
- Mehmet Ali’siz bir hayat gri! Hayatımın rengi, amacı, çıpası yok oldu. İnsanın ailesi, çocukları o yeri dolduramıyor. Gece kafayı yastığa koyunca, fısıldaşmalarımızı özlüyorum. Dans etmeyi, baş başa seyahatleri özlüyorum. Sarılmayı özlüyorum.
Bu kitap işine iyice sardırdınız ve harikasınız. Bu kitap, bir öncekinden çok daha iyi, gerisi gelecek mi?
- Yok hayır. Son aşkım, son kitabım...
"Memoş bana 'Raquel Welch'im' diye seslenirdi!"
Eski fotoğraflarınıza bayıldım. Şimdi de güzelsiniz ama geçmişte yıkılıyormuşsunuz! Ne kadar fıstıkmışsınız...
- Fıstığı mıstığı bilemem ama gençliğimde balık etiydim. Memoş bana “Raquel Welch’im” derdi!
"Yaşasaydı, eminim Cumhurbaşkanı'na kimsenin soramayacağı soruları sorardı"
Ölümünün ardından bir sürü şey oldu Türkiye’de, mezarında ters dönüyor mudur? “Ah ah gazeteci olarak bunları kaçırdım!” diye...
- Mezarına gidip olup bitenleri bazen anlatıyorum ona. “Kaçırdım” değil de, “Ben ne yapabilirim” diye düşünürdü. Eminim Cumhurbaşkanı’na kimsenin sormadığı soruları sorardı -çünkü artık soru soran gazeteci kalmadı- hapiste olan arkadaşlarının çıkması için elinden geleni yapardı. Yazacak, söyleyecek çok şey bulurdu. Bu devirde onun olması gerekirdi.
Eşini unutturmamak için 'Memoşlu Yıllar' kitabını yazdığını ifade eden Cemre Birand, "Gün geçtikçe sevgilimin yeri doldurulamayan bir gazeteci olduğunu görüyorum. Ne kadar değişik bir insanla yaşamış olduğumu anlıyorum" diye konuştu.
Hürriyet'ten Ayşe Arman'ın sorularını yanıtlayan Cemre Birand'ın açıklaması şöyle:
Bu ülkede hiçbir kadının, vefat eden eşinin ardından böyle bir kitap yazdığını bilmiyorum. Helal olsun! Oturdum okumaya başladım, su gibi aktı, kalktığımda bitmişti.
- Çok teşekkür ederim Ayşecim, bunları senden duymak ne güzel!
Mehmet Ali Birand’la yaşadığınız müthiş derin bir sevgi. Aynı zamanda çok sıkı bir dostluk. Hayranlık duyuyor insan. Hakkını vererek yaşamışsınız. Kitaptan insana geçen his bu. Nasıl bir aşktı sizinki?
- Başlarda şaşkın, zamanla kuvvetlenen, bazen azalan, bazen şiddetlenen bir aşktı. Tutkuluydu, kıskançtı ama aynı zamanda affedici bir aşktı. Bazen çocuğunu seven bir ana şefkatindeydi, bazen de çocuğuna kızan bir ana şiddetinde! Evliliğimizin orta yıllarında kanıksandı, yaşlandıkça, ah o zaman çok daha kıymetli oldu! Sıcaktı, kapsayan, kollayan bir aşktı. Memoş, akşam kapıdan girdiğinde içim titrerdi, “İşe hiç gitmesin, karşımda otursun!” diye düşündüğüm günler çok oldu. Zaman zaman çok kızdığım günler de oldu. Çünkü ömür boyu süren bir metresimiz vardı: Mesleği... Hayatımı hep hırçın, acımasız, çok fedakârlık isteyen o metresle paylaştım. Çok mutsuz olduğum günler oldu. Ama ona olan sevgim hiç azalmadı. Sarıldığımda hep içim ısınırdı. Hayatımda başıma gelen en iyi şeydi Mehmet Ali!
"Benim Memoşum çabul üzülür, zor teselli olurdu"
Sizin Memoşunuz, bizim tanıdığımız Mehmet Ali Birand’dan ne kadar farklıydı?
- Sizin tanıdığınız Mehmet Ali bir iş makinesiydi. İş olduğu zaman kimsenin gözünün yaşına bakmazdı. İşinde olağanüstü tutkuluydu. Ama oportünistti, bencildi. İnsanları kullanırdı. Aynı zamanda teşvik edici ve yol açıcıydı. Başkalarının işini asla sahiplenmezdi. “Yaşaaa!” diye tebrik ediciydi. Güleryüzlüydü, şıktı. Çocuk gibi çabuk üzülür, zor teselli olurdu. Zaman zaman çok güvensizlik ve yetersizlik çekerdi. Teşvik isterdi. Geriye hiç bakmazdı. Her şeyi ileriye dönüktü. Komikti, neşeliydi. Öte yandan, “Erkek ağlamaz” sözüne inanmazdı. Kara ‘mood’ları olurdu, inişleri çıkışları olurdu, neden bilmezdim. Vee sır severdi, beni delirtirdi o zaman! Ama aynı zamanda korkunç sevecendi.
"Yazarken sesi ve sıcaklığı hep benimleydi"
Onu düşünmeden geçen bir tek gününüz var mı?
- Her sabah çalışma odama girdiğimde fotoğrafını görüyorum, gülümsüyorum, biricik aşkımı selamlıyorum. Gece yatarken de başucumdaki resmine bakıp “İyi geceler” diyorum. Günler birbiri ardına geçiyor, onsuz nasıl yaşıyorum bilmiyorum ama yaşıyorum. Fakat aklımın gerisinde “Artık bir daha hiç göremeyeceğim!” sözü hep var. İşte bu perişan ediyor.
İlk yazdığınız habere “Olmamış!” demiş ya, siz de sinir olmuşsunuz, bu kitabı okusa ne derdi?
- Herhalde kritik edecek çok şey bulurdu. Eminim “Kuru yazmışsın!” derdi. Ama beğenirdi de, “Yaşaaaa!”yı eksik etmezdi. Her zaman yapabileceklerime, kuvvetime inandı. Şaşıracağını sanmıyorum.
Bence ona ultra, süper, über yakışacak bir kitap yazmışsınız! Ne kadar uğraştınız?
- İki yıl önce ‘Memoş’a Sözüm Vardı’ adlı yarı anı, yarı yolculuk hikâyeleri olan bir kitap yazdım. Çünkü yazacağıma dair ona söz vermiştim. Ve hayret ettim, kitap iyi sattı. Yazmayı sevmiştim. İçimde bir kitap daha olduğunu hissettim. Basılmasa bile içimden çıkarmalıydım, işte o kitap bu kitap. Hem oğlum görsün, torunum da tanısın diye. Eski resimlere baktım, eski mektupları okudum. Kendimden geçtim yazarken, tüm o yılları yeniden yaşadım.
Gerçekten de çok şahane mektuplar var, ne kadar duygulandınız onları tekrar tekrar okurken?
- Yazıldığı günden (70’ler, 80’ler)bu yana o mektuplara bakmamıştım. Okurken gözyaşlarım süzüldü tabii. “Beni ne kadar çok sevmiş!” diye düşündüm. Neler geçirmişiz, neler yaşamışız... Unutmuşum. Bazen güldüm de. Memoş’un sesini, sevgisini çok özlemişim. Yazarken hep kulağımdaydı sesi, sıcaklığı da sanki benimleydi.
Fonda Mehmet Ali Birand’ın bütün kariyerini de okuyoruz. Altından nasıl kalktınız?
- Bilmiyorum, aktı gitti. En zor gelen, cenazeyi ve TV’de yayımlanan programları seyretmek, ölümünden sonra çıkan yazıları okumak oldu. Sezen Aksu’nun Kanal D programlarında çalan ‘Su gibi Geçti Yıllar’ını dinlemek hep ağlatıyor.
Peki esas soru: Nasıl bu kadar doğrudan ve açık oldunuz? Türkiye’de insanlar kaybettiklerinin ardından yazınca, iş objektifliğini kaybediyor, bir ‘methiye’ye dönüşüyor...
- Mehmet Ali, “İnsanların yüzüne pat diye söylenmeyecek şeyleri söylüyorsun. Hiç filtren yok” derdi. Her zaman direkt, açık ve olduğum gibi oldum. Hayatımda yalakalık yaptığım tek kişi Memoş oldu! Çünkü onun zaman zaman ihtiyacı oluyordu.
"Ah o kıskanç metresi!"
İşi, kıskanç metresimizdi! Bana söylemediği, kaçamaklar yaptığı, şehvet duyduğu metresi... Her ikimizi de idare etmeye çalışır ama yüzüne gözüne bulaştırırdı. Ben bu kadar anlayışlı ve o metresi kabul eder biri olmasaydım, şüphesiz çok mutsuz olurduk. Yüzde yüz kavga çıkarırdı. Ama unutmamalı ki, metres zengindi, para getiriyordu!
"Bana sımsıcak sarılmasını özledim"
Onunla ilgili en çok neyi arıyorsunuz?
- Akşam sohbetlerimizi özledim. Bir de bana sımsıcak sarılmasını.
Size yazdığı mektuplardan anlıyoruz ki, yazarken çok derin bir âşık ama konuşurken öyle değil. Neden?
- Memoş’un her zaman gizli, söze dökemediği bir yanı vardı. Mektuplarda kendini çok iyi anlatabiliyordu ama konuşurken değil. Herhalde sürekli başka işi olduğu, aklı hep başka bir yerde olduğu için konuşmaya üşeniyordu. İşini yaparken mesela müthiş konsantre olurdu. Bomba patlasa yazısına devam ederdi.
"Sırlarımı paylaşacak kimsem kalmadı"
Bir de siz komik bir çiftsiniz, kendinizle ve birbirinizle dalga geçebilen bir çift. Komplekssiz, eğlenceli, birbirini besleyen...
- Evet, birbirimizle çok eğlenirdik. Seyahat etmekten, baş başa yemek yemekten çok keyif alırdık. Yazları teknemizde yalnız gezerdik. O ‘dostluğu’ çok özlüyorum. Yalnız seyahat etmeyi severdim eskiden, şimdi büsbütün alıştım. Onunla dalmaya giderdim, şimdi yalnız gidiyorum. Sırlarımı paylaşacak, konuşacak, şikâyet edecek kimsem kalmadı.
"Son aşkım, son romanım"
Sadece ikinizin hayatı değil bu kitap, fonda bir dönemin nasıl yaşandığını da okuyoruz. Kitabı yazmaya başlarken böyle bir amacınız var mıydı?
- Yok, kitabı sadece Memoş’la hayatımı yazmak, Memoş’u unutturmamak için yazdım. Gün geçtikçe sevgilimin yeri doldurulamayan bir gazeteci olduğunu görüyorum. Ne kadar değişik bir insanla yaşamış olduğumu anlıyorum.
Oğlunuz Umur, “Niye bu kadar şımartıyorsun? Niye her istediğini yapıyorsun anne?” diye sorarmış ya size, biraz da sitem ederek, bu kitapla ona bu soruların cevabını da vermek mi istediniz?
- Evet. Umur, babasını sık sık yok olan, yerinde duramayan biri, eleştiren bir büyük, mükemmeliyetçi bir patron olarak gördü. Ancak kendisi de evlendikten sonra babasını anlayabildi, dost oldu. Babasının niye böyle olduğunu, benim niye üzerine titrediğimi de anlatmak istedim.
O nasıl bir baba oldu?
- Umur müthiş bir baba oldu. Oğlunun derslerini yaptırıyor, beraber geziyor, hayatının önceliği yapıyor. Memoş’un önceliği biz değildik, işiydi. Umur aynı hataları yapmıyor.
Peki ya Umberto? Mehmet Ali Birand’ı bilerek mi büyüyor?
- Torunum Umberto yedi yaşında. Yalnız mezarlığa gitmek istiyor, dedeyle konuşuyormuş. Dedeyi hatırlamıyor tabii ama sevgisinin sıcaklığını hatırlarmış, öyle diyorlar.
Mehmet Ali’siz bir hayat nasıl? Neler eksik?
- Mehmet Ali’siz bir hayat gri! Hayatımın rengi, amacı, çıpası yok oldu. İnsanın ailesi, çocukları o yeri dolduramıyor. Gece kafayı yastığa koyunca, fısıldaşmalarımızı özlüyorum. Dans etmeyi, baş başa seyahatleri özlüyorum. Sarılmayı özlüyorum.
Bu kitap işine iyice sardırdınız ve harikasınız. Bu kitap, bir öncekinden çok daha iyi, gerisi gelecek mi?
- Yok hayır. Son aşkım, son kitabım...
"Memoş bana 'Raquel Welch'im' diye seslenirdi!"
Eski fotoğraflarınıza bayıldım. Şimdi de güzelsiniz ama geçmişte yıkılıyormuşsunuz! Ne kadar fıstıkmışsınız...
- Fıstığı mıstığı bilemem ama gençliğimde balık etiydim. Memoş bana “Raquel Welch’im” derdi!
"Yaşasaydı, eminim Cumhurbaşkanı'na kimsenin soramayacağı soruları sorardı"
Ölümünün ardından bir sürü şey oldu Türkiye’de, mezarında ters dönüyor mudur? “Ah ah gazeteci olarak bunları kaçırdım!” diye...
- Mezarına gidip olup bitenleri bazen anlatıyorum ona. “Kaçırdım” değil de, “Ben ne yapabilirim” diye düşünürdü. Eminim Cumhurbaşkanı’na kimsenin sormadığı soruları sorardı -çünkü artık soru soran gazeteci kalmadı- hapiste olan arkadaşlarının çıkması için elinden geleni yapardı. Yazacak, söyleyecek çok şey bulurdu. Bu devirde onun olması gerekirdi.