ABD ile Çin arasında Tayvan gerilimi! "Ateşle oynayan kendini yakar"

Beyaz Saray'dan yapılan açıklamaya göre, Washington yerel saatiyle 08.33'te (TSİ 15.33) başlayan Biden ve Şi'nin telefon görüşmesi, 10.50'de (17.50) sona erdi. Biden'ın göreve gelmesinden bu yana Şi ile yaptığı 5'inci görüşmede, iki ülke arasındaki ilişkiler ele alındı. Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'a yapacağını açıkladığı ziyaret, iki ülke arasında son dönemde gerilime yol açmıştı.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Direktörü John Kirby, yaptığı açıklamada, görüşmede Çin'in Tayvan'a karşı ve Hint-Pasifik bölgesindeki "saldırgan tavrının", ekonomik ilişkilerdeki gerginliğin ve Çin'in Rusya-Ukrayna savaşına karşı tutumunun ele alınacağını aktarmıştı.

Biden, henüz bu konuda bir karara varmadığını açıklasa da ABD'nin Çin'e yönelik gümrük vergilerini kaldırıp kaldırmayacağının da bu görüşmede gündeme gelmesi bekleniyordu.

BEYAZ SARAY'DAN AÇIKLAMA

Beyaz Saray, Biden ile Şi arasında bugün gerçekleşen ve 2 saat 17 dakika süren telefon görüşmesine ilişkin yazılı bir açıklama yayımladı.

Söz konusu görüşmenin, ABD ile Çin arasındaki iletişimin sürdürülmesi ve derinleştirilmesi kapsamında gerçekleştiğine işaret edilen açıklamada, iki liderin, en son 18 Mart'ta bir telefon görüşmesi yaptığı anımsatıldı.

Görüşmede ikili, bölgesel ve küresel konuların ele alındığına işaret edilen açıklamada, Biden ve Şi'nin, özellikle iklim değişikliğiyle mücadele ve sağlık güvenliği konusundaki meselelerin takibi konusunda ekiplerini görevlendirdiği aktarıldı.

Açıklamada, "Başkan Biden, Tayvan konusunda ABD'nin politikasının değişmediğini vurguladı. Ayrıca ABD'nin, Tayvan Boğazı'nda statükonun tek taraflı değiştirilmesi ya da buradaki barış ve istikrarın baltalanmasına yönelik çabalara şiddetle karşı olduğunun altını çizdi." ifadelerine yer verildi.

ÇİN'DEN SERT AÇIKLAMA

Şi, Çin'in, Tayvan bağımsızlığına yönelik hareketlere ve her ne şekilde olursa olsun her türlü dış müdahaleye karşı çıkacağını belirtti. Şi, "Çin hükümeti ve halkının Tayvan konusundaki tavrı tutarlıdır; ulusal egemenliği ve toprak bütünlüğünü korumak, 1,4 milyardan fazla Çinlinin ortak iradesidir. Halkın iradesi çiğnenemez. Ateşle oynayan kendisini yakar." dedi.

Çin Devlet Başkanı, ABD'ye "tek Çin" ilkesine ve ABD-Çin diplomatik ilişkilerinin temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri'deki taahhütlerine, hem sözde hem de eylemde bağlı kalma çağrısında bulundu.

Çin-ABD ilişkilerini "stratejik rekabet" kavramıyla tanımlamanın ve Çin'i "en büyük rakip" ve "uzun vadeli en büyük tehdit" olarak yorumlamanın, Çin-ABD ilişkilerini yanlış anlamak ve Çin'in kalkınmasını yanlış okumak anlamına geleceğini vurgulayan Şi, "Değişim ve düzensizlikle karlı karşıya olan dünyada, uluslararası toplum ve dünya halkları Çin ve ABD'den, dünya barışını ve istikrarını korumayı, küresel kalkınmayı ve refahı teşvik etmesini bekliyor. Çin ve ABD'nin iki büyük güç olarak sorumluluğu bu olmalı." ifadelerini kullandı.

İKİ ÜLKENİN İLETİŞİMİ SÜRDÜRMESİ GEREKTİĞİNE DİKKAT ÇEKİLDİ

Çin ve ABD'nin; makro ekonomi politikalarının eş güdümü, küresel sanayi ve tedarik zincirlerinin istikrarının sağlanması ve küresel enerji ile gıda güvenliğinin korunması gibi önemli konularda iletişimi sürdürmesi gerektiğine dikkati çeken Şi, "Tedarik zincirlerini kesmek ve ekonomik bağları koparmak gibi ekonominin yasalarına aykırı hareketler, ABD ekonomisini güçlendirmeyeceği gibi dünya ekonomisini daha kırılgan hale getirecektir." değerlendirmesinde bulundu.

Biden ve Şi'nin görüşmesi, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan'ı ziyaret edeceğine dair haberler nedeniyle gerilimin yüksek olduğu bir dönemde yapıldı.

'ÇİN ORDUSU BOŞ DURMAYACAK'

Çin Savunma Bakanlığı, önceki gün yaptığı açıklamada, Pelosi'nin ziyaretinin gerçekleşmesi halinde askeri karşılık verebileceği uyarısında bulunmuş ve "Pelosi Tayvan'ı ziyaret ederse, Çin ordusu boş durmayacak." ifadesini kullanmıştı.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien de Pelosi'nin olası ziyaretiyle ilgili, "Her tür olasılığa hazırlıklıyız. Eğer ABD tarafı ziyarette ısrar ederse, egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü korumak için güçlü ve kararlı tedbirler alacağız." değerlendirmesinde bulunmuştu.

Beyaz Saray güvenlik yetkililerinin, ziyaret ile ilgili kaygıları olduğu, uluslararası basındaki haberler yansımıştı. Biden, Pelosi'nin ziyaretiyle ilgili, "Ordu, iyi bir fikir olduğunu düşünmüyor." ifadesini kullanmıştı. ABD ordusunun, Pelosi'nin ziyarete karar vermesi halinde bölgedeki askeri hareketliliğini artırmayı planladığı iddia edilmişti.

PELOSİ'NİN ZİYARETİ İPTAL EDİLMİŞTİ

82 yaşındaki Pelosi'nin nisanda Tayvan'a yapmayı planladığı ziyaret, Kovid-19'a yakalandığı gerekçesiyle iptal edilmişti.

Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, o günlerde Pelosi'nin Tayvan'ı ziyaretinin "tek Çin" ilkesinin tanımladığı "kırmızı çizginin aşılması" anlamına geleceği uyarısında bulunmuştu.

Ziyaretin gerçekleşmesi halinde Pelosi, 25 yıl aradan sonra Ada'yı ziyaret eden ilk ABD Temsilciler Meclisi Başkanı olacak. Daha önce, 1997'de Newt Gingrich, bu görevi yürütürken Tayvan'ı ziyaret etmişti.