Ali Sabancı'ya devlet teşviki! Pegasus'a 44 uçak!
Ali Sabancı’nın sahibi olduğu Pegasus Hava Yolları'nın, devlet teşvikleriyle 100 yeni yolcu uçağı satın aldığı ifade edildi. Piyasa değeri 167 milyar TL olan uçakların yüzde 44'ünün, vergi indirimleriyle finanse edildiği öğrenildi.
Ali Sabancı’nın sahibi olduğu Pegasus Hava Yolları’nın satın aldığı 44 yeni uçağın, devlet tarafından sağlanan teşviklerle finanse edildiği ifade edildi. Evrensel gazetesinden Uğur Zengin'in haberinde konuya dair şunlar yer aldı:
Son iki yılda 34 milyar lira net kâr elde eden şirket, piyasa değeri yaklaşık 4.4 milyar dolar (167 milyar lira) olan bu uçak maliyetinin tamamı vergi indirimlerinden yararlandı. Bu teşvikler, 2009 yılında yürürlüğe giren yatırım teşvik programı kapsamında gerçekleştirildi. Şirketin milyarlarca dolarlık yatırımı neredeyse hiçbir öz kaynak kullanmadan gerçekleştirmesi mümkün hale geldi.
Türkiye, enflasyonun yüzde 65’i aştığı 2023 yılının son günlerinde, Sabiha Gökçen Havalimanı’nda ikinci pistin açılışı gerçekleştirildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Pegasus Hava Yolları’nın patronu Ali Sabancı’ya “Ali Bey, şimdi ikinci pist de devreye girdi. Bak, Türk Hava Yolları 300 tane uçak alacak sen kaç tane alacaksın?” diye sorduğu, Sabancı'nın ise “Biz de 150 tane alacağız inşallah.” dediği ifade edildi.
Sabancı, 19 Aralık 2024’te Boeing ile 200 uçaklık dev bir sipariş anlaşmasına imza attı. Pegasus CEO’su Güliz Öztürk, basına yaptığı açıklamada 100 uçağın kesin sipariş olduğunu, kalan 100’ün ise değerlendirme aşamasında bulunduğunu duyurdu.
Peki, bu dev yatırım nasıl finanse edildi?
Satın alınan 100 uçağın tamamı, Erdoğan’ın başbakan, Mehmet Şimşek’in maliye bakanı olduğu Bakanlar Kurulu tarafından 2009’da çıkarılan karar kapsamında Türkiye Cumhuriyeti hükümeti yatırım teşvik programı kapsamına alındı. 100 uçağın 84’ü için yüzde 50, 16’sı için ise yüzde 15 oranında yatırıma katkı teşviki belirlendi. Böylece, kulak tersten tutuldu ve uçakların 44’ü Sabancı’ya “bedelsiz” sağlandı.
Her biri en az 100 milyon dolar piyasa değeri olan 100 uçak alındı. Toplam yatırım: 10 milyar dolar.
16 uçak için yüzde 15 yatırıma katkı: 1.6 milyar dolar x yüzde 15% = 240 milyon dolar teşvik.
84 uçak için yüzde 50 yatırıma katkı: 8.4 milyar dolar x 50% = 4.2 milyar dolar teşvik.
Toplam tahmini minimum teşvik tutarı: 4.44 milyar dolar.
Bu, devletin Sabancı’ya 44 uçak hediye ettiği anlamına geliyor.
PEGASUS'UN KURUMLAR VERGİSİ YÜZDE 2.5'E DÜŞÜRÜLDÜ
16 uçak için kurumlar vergisi yüzde 25’ten yüzde 12.5’e çekildi. 84 uçak içinse, yüzde 2.5 gibi sembolik bir orana indirildi. Yani, devletin sunduğu vergi avantajı ile Pegasus, milyarlarca dolarlık yatırımı cebinden neredeyse hiç harcama yapmadan gerçekleştirdi.
Öte yandan 2024 yılı itibarıyla asgari ücretli bir işçi yılda 101 bin lira doğrudan vergi öderken, son iki yılda 34 milyar lira net kâr (Dünkü kur ile 928 milyon dolar) elde eden Pegasus için vergi oranı yüzde 2.5’e düşürüldü. Pegasus’un 2 yıllık net kârı 35 bin lira net ücret alan 81 bin işçinin yıllık toplam ücretine denk. 35 bin lira net ücret alan işçi, net gelirinin yüzde 24’ü kadar doğrudan vergi ödedi.
