28 ŞUBAT MAĞDURU TİYATROCULAR AİHM'DE AÇTIKLARI DAVAYI KAZANDI!..TÜRKİYE "ADİL YARGI VE FİKİR ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALİ" NEDENİYLE NE KADAR TAZMİNAT ÖDEYECEK?..
28 Şubat sürecinde verilen bazı mahkumiyet kararları Türkiye'nin başını ağrıtıyor. Halkı tahrik ettikleri gerekçesiyle toplam 40 yıl hapis cezasına çarptırılan 4 tiyatrocu, AİHM'de açtıkları davayı kazandı.
7 yıl aradan sonra davayı 3 Mayıs 2007'de sonuçlandıran AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6'ncı ve 10'uncu maddelerinin ihlal edildiğine karar verdi ve Türkiye'yi toplam 44 bin Euro tazminat ödemeye mahkum etti.
Söz konusu olay 1997'de yaşandı. İzmir Fetih Sahnesi Grubu, Zargonya (Bir Hak Düşmanı) adlı oyunu o yıl 8 kez sahneye koydu. Turnenin ardından tiyatrocular hakkında 'halkı sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahrik' suçlamasıyla dava açıldı. Ankara 1 No'lu DGM, TCK'nın 312. maddesine göre oyunun yazarı ve oyuncusu M.Vahi Yazar'ı 3 yıl, Nazmi Kar, Zekeriya Özen, Fuat Başarılı ve Osman Yavuz'u ise ikişer yıl hapis cezasına çarptırdı.
Temyiz talebine bakan Yargıtay 9. Ceza Dairesi sanıklara verilen cezaları az buldu. Tiyatrocular hakkında oyunun her sahnelenişi için ayrı hüküm verilmesini istedi. Ankara 1 No'lu DGM, ikinci kararında Yargıtay'ın bozma gerekçesine uydu. 'Bir Hak Düşmanı' adlı oyunu Amasya'da 2, Karabük'ün Yenice ilçesinde 2, Zonguldak'ta 2, Bartın ve Domaniç'te de birer kez olmak üzere toplam 8 defa oynadıkları için ceza 8'e katlandı. Mehmet Vahi Yazar'ın cezası 24 yıl hapis, 12 milyon 384 bin lira ağır para cezası olarak belirlendi. 4 oyuncuya da aynı suçtan 16'şar yıl hapis, 10 milyon 520'şer bin lira ağır para cezası verildi.
DGM'nin kararı Yargıtay tarafından da onaylanınca tiyatrocular cezaevine girdi. Karar tiyatrocuların avukatları aracılığı ile 3 Nisan 2000'de AİHM'ye taşındı. Dava dilekçesinde tiyatrocuların adil yargılanmadığı için 6'ncı maddenin, fikir özgürlüğü çiğnendiği için de 10'uncu maddenin ihlal edildiği ileri sürüldü. 7 yıllık aradan sonra 3 Mayıs 2007'de davayı sonuçlandıran AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6'ncı ve 10'uncu maddelerinin ihlal edildiği gerekçesiyle Türkiye'yi mahkum etti. Karar gereği 4 tiyatrocuya 10 biner Euro tazminat ödenecek. Tiyatrocuların hepsi için ayrıca 4 bin Euro mahkeme masrafı parası verilecek. Türkiye, üç ay içinde karara itiraz edebilecek. Oyunun yazarı ve oyuncusu M. Vahi Yazar ise dava açmasına rağmen takibini yapmadığı için Türkiye Cumhuriyeti devletinden tazminat kazanamadı, davası düştü.
Cezaevinden çıkan tiyatroculardan Nazmi Kar işsiz ve İzmir'de yaşıyor. Türkiye'de ikamet eden Fuat Başarılı tiyatroya devam ediyor. Avrupa'da yaşayan Zekeriya Özen ve Osman Yavuz hakkında ise bilgi yok. Davanın avukatı Süleyman Çetin Tulum, Türkiye'deki müvekkilleriyle görüştüğünü belirtirken, "Nazmi Kar ve Fuat Başarılı'ya ulaştım. Zekeriya Özen ile Osman Yavuz Avrupa'da yaşadıkları için henüz ulaşamadım. Devlet kişi başına 10 bin Euro tazminat ve toplam 4 bin Euro dava takip masrafı olmak üzere 44 bin Euro tazminat ödeyecek. Oyunun yazarı ve oyuncusu Mehmet Vahi Yazar da karşı dava açtı. Fakat takip etmediği için davası düştü, herhangi bir tazminat hakkı bulunmuyor. Devletin üç ay içinde itiraz hakkı var; ama devlet bu gibi davalarda itiraz etmiyor. Bundan sonra iade-i itibar davaları açma yoluna gideceğiz. Çünkü müvekkillerim maddi ve manevi zarara uğradılar. Fikrin en açık icra edileceği yer tiyatrolar olmalıdır." dedi.
Mazlum Der Genel Başkanı Ayhan Bilgen ise, "Özellikle kültür haklarının kullanımı konusunda esnek olunmalı. AİHM'den böyle bir karar çıkmasının bu konuda önemli bir adım olacağına inanıyorum." diye konuştu. Tiyatro grubunda bilirkişi ve cemaat lideri rolünü oynayan Nazmi Kar ise, karar hakkında şu
