10 yıllık 'Mem ile Zîn' davasında karar: Devlet Tiyatroları tazminat ödeyecek

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, Cuma Boynukara'nın Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü hakkında açmış olduğu davayı karara bağladı. Mahkeme, Boynukara'nın talebini haklı buldu. Mahkeme, "Yazarın oyununda, 'Newroz' olarak kullandığı bayramın, sahnede 'Nevruz'a dönüşümü, yazarın politik duruşu ve referans çerçevesi düşünüldüğünde, sosyal çevresini itibar açısından etkileme gücüne sahiptir. Bahse konu diğer farklılıklar (ifade farkları, metin atlamaları, sahne sıra değişiklikleri) eser sahibi ile bir telif sözleşmesinin ve iznin de olmadığı göz önüne alındığında, prestij ve itibar açışından yazarı etkileme potansiyeline sahiptir" şeklindeki bilirkişi raporunu dikkate almıştı

Van Devlet Tiyatrosu 2012-2013 sezonunda Cuma Boynukara'nın Ehmedê Xanî'nin "Mem û Zîn" eserinden uyarladığı "Mem ile Zîn" adlı oyununu sahneledi. Prömiyere davet edilen Boynukara Van'a giderek oyunu izledi. Ancak sahnelenen oyunda, izni alınmadan, Boynukara'nın kabul edemeyeceği değişiklikler yapılmıştı.

Yapılan değişiklikleri o dönem "rezalet" olarak değerlendiren Boynukara, oyunun anlam ve kurgusal bütünlüğünü bozacak şekilde değiştirildiğini belirterek, 16 Kasım 2012 yılında Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü hakkında, İstanbul Anadolu 1. Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi'nde dava açtı ve davayı kazandı.

Gazete Duvar'dan Vecdi Erbay'ın haberine göre İstanbul Anadolu 1. Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi oyun yazarını haklı buldu ve Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü'nü 63 bin 600 TL maddi, 15 bin TL de manevi tazminat ödemeye mahkûm etti.

Newroz 'Nevruz' yapılamaz
Yapılan değişiklikler bilirkişi raporuna da yansımıştı. Mahkeme, "'Mem ile Zîn' adlı eser ile sahnedeki ‘Mem ile Zin' arasında farklar vardır. Oyunun adı, ‘Mem ile Zîn' yerine ‘Mem ile Zin' olarak değişmiştir. "‘î' ile ‘i' arasındaki fark, oyunun sahnelendiği coğrafya itibariyle bakıldığında, dilsel ve kültürel açıdan önemli bir ayrıntı ve değişimdir. Yazarın oyununda, ‘Newroz' olarak kullandığı bayramın, sahnede ‘Nevruz'a dönüşümü, yazarın politik duruşu ve referans çerçevesi düşünüldüğünde, sosyal çevresini itibar açısından etkileme gücüne sahiptir. Bahse konu diğer farklılıklar (ifade farkları, metin atlamaları, sahne sıra değişiklikleri) eser sahibi ile bir telif sözleşmesinin ve iznin de olmadığı göz önüne alındığında, prestij ve itibar açışından yazarı etkileme potansiyeline sahiptir" şeklindeki bilirkişi raporunu dikkate almıştı.

Yargıtay Boynukara'yı haklı buldu
Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, yerel mahkemenin verdiği karara itiraz edince dosya Yargıtay'a gitti. Dosyayı inceleyen Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, davacı Cuma Boynukara'yı haklı buldu.

25 Mart 2021 tarihinde dosyayı karara bağlayan Yargıtay, "Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılamaya ve tüm dosya kapsamına göre; davanın kısmen kabulü ile 63.600,00 TL maddi tazminatın ve 15.000,00 TL manevi tazminatın 02.10.2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı taraftan tahsili ile davacıya ödenmesine" karar verdi.

"Demek ki Newroz varmış"
Yargıtay kararını değerlendiren Cuma Boynukara, "Yaklaşık 10 yıl mücadele ettim ve sonunda Yargıtay Newroz'un varlığına karar verdi. Bu süre içinde garip hesapları olanlara, iktidara yakın duranlara inandıramamıştım ama Yargıtay kararı ortada, demek ki Newroz diye bir şey varmış" dedi.

Boynukara, uzun süren dava hakkında konuşurken yalnız bırakıldığını belirterek, "Parmak sallayıp davadan vazgeçmemi isteyenler olmuştu. Ama ben haklı olduğumu bildiğim bir konuda mücadele verdim ve kazandım. Bu haysiyet meselesiydi" şeklinde konuştu.